Anoreksiya Nervoza Nedir? Nedenleri, Belirtileri, Tedavisi

Anoreksiya nervoza, açlık ve aşırı kilo kaybı ile görülen yaşamı tehdit eden bir yeme bozukluğudur. Anoreksiya nervoza hastalığı genellikle gençlerin kendilerini bilerek aç bırakmaları, yediklerini bilerek kusmaları ve aşırı egzersiz yapmaları sonucu ortaya çıkan ciddi bir ruh sağlığı problemidir. Anoreksiya hastaları mümkün olduğunca vücut ağırlıklarını düşürmeye çalışır ve minimum zayıflığa ulaşırlar.

Bu durum genellikle kişinin şişman olmadığı halde kendisini şişman olarak görmesi ve zayıflamaya çalışması ile başlar. Mükemmel bir vücuda sahip olmak için kilo vermeye başlayan kişi daha çok zayıflamaya çalışır ve ciddi bir şekilde sağlık problemleri ile karşılaşır.

Bilgicik: Son yıllarda erkekler arasında daha yaygın hale gelmiş olsa da anoreksiya en sık kadınları etkiler. Anoreksiya nervoza hastalarının yaklaşık % 90-95 kız ve kadınlardır. Bu sorun ortalama olarak 16 yaşlarında başlar. İngiltere’de genç kızların yaklaşık %5’i anoreksiya hastasıdır. Her 10 hastanın 4’ü film yıldızları, modacılar ve mankenlerdir. Amerikalı kadınlar ise % 0.5 ila 1 arası bu hastalıktan muzdariptir.

Anoreksiya Nervoza Nedenleri Nelerdir?

Anoreksiya nervoza hastalığının kesin nedenleri bilinmemektedir. Bunun sebebi muhtemelen hastalıklar veya biyolojik, psikolojik, ve çevresel faktörlerden de kaynaklanmaktadır.

Psikolojik Faktörler

• Deprosyon ve anksiyete
• Stres
• Gelecek hakkında endişe duymak
• Mükemmeliyetçilik
• Çok duygusal olma
• Obsesif kompulsif bozukluk (takıntı)

Çevresel Faktörler

• Ergenlik dönemi benlik duygusu
• Baskı, stres ve sınavlar
• Batı kültürü
• İnce olmaya teşvik eden medya (reklamlar)
• Dergi ve gazetelerde yer alan mankenler
• Zor aile ilişkileri
• Fiziksel ya da cinsel istismar

Biyolojik ve Genetik Faktörler

• Nörolojik (beyin fonksiyonu) sorunları
• Hormonsal sorunlar
• Genlerle ilgili sorunlar (savunmasız vücut direnci)

Risk Faktörleri

• Kadın olmak: Anoreksiya kadınlar arasında daha sık görülür.
• Genç yaş: Anoreksiya gençler arasında daha yaygındır. Yine de 40 yaş üstü insanlarda da nadir de olsa bu hastalık görülebilmektedir.
• Genetik: Bazı genlerde oluşan değişiklikler bu hastalığa duyarlılık yapabilir.
• Aile geçmişi: Hastalığa yakalanan ebeveyn, kardeş vey birinci derece akraba evliliklerinde görülme olasılığı daha yüksektir.

Anoreksiya Nervoza Belirtileri

Fiziksel Belirtiler

• Aşırı kilo kaybı
• İnce görünüm
• Yorgunluk ve uykusuzluk
• Sürekli olarak ayna karşısında vücudunu inceler
• Sürekli olarak kendini tartar ve beden ölçülerine bakar
• Zayıf kan dolaşımı (renksiz eller ve ayaklar)
• Baş dönmesi ve bayılma
• Adet kanaması yokluğu (amenore)
• Kabızlık ve karın ağrısı
• Kuru ya da sarımsı cilt
• Düzensiz kalp ritimleri
• Düşük kan basıncı
• Sıvı kaybı (dehidratasyon)
• Kemik erimesi (osteoporoz)
• Kollarda ve bacaklarda şişlik
• Vücut üzerinde büyüyen ince tüyler
• Soğuk intoleransı
• Aşınmış dişler

Duygusal ve davranışsal belirtiler

• Ağır diyet (gıda alımını kısıtlar)
• Yemek yemeyi reddetme
• Aşırı spor aktivitesi
• Hızlı yemek yer ve hemen doyduğunu söyler
• Hasta yediklerini sürekli olarak kusar
• Kilo alma korkusu ile yaşar
• Düzgün bir ruh halinden yoksun
• Depresyon hali
• Sinirlilik, depresif ruh hali
• Cinsel ilişkiye ilgi azalması
• İntihar düşünceleri
• Sosyal hayattan çekilme, içine kapanma

Anoreksiya Nervoza Tedavisi

Tedavi genel olarak yeme bozuklukları konusunda deneyimli, diyetisyenler, psikologlar ve uzman doktorlar tarafından bir ekip yaklaşımı ile uygulanır. Tedavi genellikle hastalığın başlamasından yıllar sonra başlar. İlk olarak tıbbi komplikasyonların tanınması ve tedavisi önem taşır. Kilo almak istemediklerinden tedavi motivasyonları da düşüktür. Genellikle tedaviye anne babaları tarafından getirilirler. Tedavide ilk amaç aşırı kilo kaybının önlenmesi, kilo alınması ve normal beslenmenin sağlanmasıdır. Normal ve dengeli bir diet için hasta cesaretlendirilmelidir. Beslenme, davranışçı yöntemlerle desteklenmelidir. Hafif olgularda bu ayaktan izleme ile yapılabilir. Orta ve ağır olgularda tedavinin başında hastaneye yatma gereklidir. Kısa sürede aşırı kilo kaybı, ağır enerji kaybı, hipokalemi, tedaviye karşın EKG değişikliklerinin devam etmesi, aşırı yeme, kusma, yememe, ağır metabolik bozukluklar, bradikardi, hipotermi, hipotansiyon, ağır depresyon, intihar olasılığı, psikotik belirtiler ve ciddi ailesel sorunlar gibi belirtilerin bulunması halinde olgulann hastaneye yatmalası gereklidir. Kilo alma parenteral beslenme ve hiperalimentasyon ile sağlanır. Oral beslenmede davranış teknikleri kullanılabilir. Ancak bu yöntemler tek başına etkin olmamaktadır. Uygun kilonun alınması ile psikoterapiye ağırlık verilir. Aile terapisi aile dinamiklerinin anlaşılmasında yarar sağlar.

Anoreksiya Nervoza Hastalığının Sonuçları (Komplikasyonları)

Uzun vadeli anoreksi ağır ve kalıcı sağlık sorunlarına yol açabilir.

• Kas kaybı ve kemiklerle ilgili sorunlar (osteoporoz: kemik erimesi)
• Kalp hızı ve kan basıncı düzeyleri düşük olduğu için kalp yetmezliği riski yüksektir
• Cinsel dürtü kaybı, kısırlık
• Düzensiz kalp atışı, düşük kan basıncı, kalp yetmezliği
• Ellerde ve yüzde şişme (ödem)
• Konsantrasyon bozukluğu
• Nöbet geçirmeler
• Böbrek ve karaciğer hasarı (böbrek yetmezliği)
• Kansızlık (anemi)
• Anormal yavaş kalp hızı
• Düşük tansiyon
• Bayılma, yorgunluk ve genel halsizlik

Bilgicik: Anoreksiya nervoza genç kadınlarda en sık görülen psikiyatrik tanılardan biridir. Hastalıkla mücadele eden bireylerde birçok sağlık problemi ortaya çıktığı için bunların yaklaşık % 5-10 arası hayatını kaybedebilmektedir. Ruh sağlığına bağlı olarak en yüksek ölüm oranının görüldüğü hastalıktır.