Pankreas Kanseri Nedir? Belirtileri ve Tedavisi

Pankreas Kanseri (Pankreas Tümörü) pankreas dokusundaki hücrelerden kaynaklanan kötü huylu bir tümördür. Pankreas dokusunda yer alan tüm hücrelerden kanser çıkabilir. Hem endokrin (hormon üreten) hem de ekzokrin (sindirim salgısı üreten) dokudan kanser çıkabilir. Hastaların yaklaşık %95’inde neden pankreas kanalından kaynaklanan duktal adenokarsinom denilen alt tiptir. Bunun dışında nöroendokrin tümörler de kötü huylu olabilir. Öte yandan nadiren, pankreasa diğer organların kanserlerinden (örneğin: böbrek kanseri) metastaz olabilir.

Pankreas Nedir?

Pankreas sindirim sisteminin bir parçasıdır. Yaklaşık 16-17 cm uzunluğunda ve yaprak şeklinde büyük bir bezdir. Pankreasın geniş ucu baş; ince ucu ise kuyruk olarak adlandırılır. Ortadaki bölüm ise gövde olarak adlandırılır.

Pankreasın vücutta iki önemli görevi vardır. Birincisi pankreatik (pankreas) özsuyu üretmektir. İkincisi ise sindirimle ilgili olan insülin ve diğer hormonları üretmektir. Pankreasın pankreatik özsuyu üreten kısmı ekzokrin pankreas olarak adlandırılır. İnsülin de dahil olmak üzere hormonları üreten bölümü ise endokrin pankreas olarak adlandırılır. Pankreasın bu iki farklı kısmından gelişen kanserler farklı şekilde davranırlar ve farklı belirtilere neden olurlar.

Pankreas Kanseri Nedenleri ve Riskleri

10 pankreas kanseri vakasının 8’den daha fazlasının (%80) tanısı 60 yaş ve üstü kişilerde konulmuştur. 40 yaş altındaki kişilerde yaygın değildir. Hastalığa yakalanma riskinizi arttırabilecek bazı faktörler vardır.

Sigara içmek – Bunun riskinizi arttırdığı bilinmektedir. 3 pankreas kanseri vakasının neredeyse 1’i (%30) sigara içmek ile ilişkilidir.

Bazı sağlık durumları – Diyabet öyküsü, pankreasın uzun süreli iltihaplanması (kronik pakreatit), kalıtsal pankreatit, mide ülserleri ya da belirli tip kanserlere sahipseniz pankreas kanseri riskiniz artar.

Diyet – İşlenmiş etlerin tüketilmesi pankreas kanseri riskinizi arttırabilir. Çalışmalar, beslenme programınızda yüksek oranda yağ ya da şeker olmasının pankreas kanseri riskini etkileyip etkilemediği konusunda çelişkili kanıtlar göstermektedir.

Vücut ağırlığı ve egzersiz – Aşırı kilolu olmak pankreas kanseri riskinde küçük bir artışa neden olmaktadır. İşinizde az ya da hiç fiziksel aktivitede bulunmamak ise riskinizi arttırabilir.

Aile öyküsü – Bu genellikle bir etmen olmamasına rağmen pankreas kanseri bazen ailelerde tekrarlayabilir. 10 pankreas kanseri vakasının 1’inde genetik bir ilişki olabilir.

Pankreas Kanseri Belirtileri

Pankreas kanseri çoğunlukla sinsi gidişli bir hastalıktır, belirtileri siliktir ve hastalığın erken döneminde uyarıcı olmaz. Ancak tümör pankreasın baş bölümünde yer alıyorsa buradan geçen safra yolunu tutabilir ve hastada erken dönemde sarılık gelişebilir. Bu hastanın cerrahi şansını kullanabilmesini sağlayabilecek erken bir uyarıdır. Tümör büyüdükçe özellikle sırta vuran karın ağrısına neden olur. Ağrı karnın üst orta bölümündedir ve bir kuşak gibi her iki yönde yayılabilir. Bunun dışında hastalarda kilo kaybı, bulantı, kusma, tıkanma sarılığı varsa kaşıntı  görülebilir.Pankreas kanserinin tanısında  görüntüleme büyük önem taşır. Kontrastlı bilgisayarlı tomografi, ultrasonografi, endoskopik ultrasonografi en değerli görüntüleme yöntemleridir. Bu yöntemler tümörlerin yerini, çevre organlar ile ilişkisini, varsa uzak metastazları (hastalığın uzak yayılımı) başarıyla gösterir. Bazı tümör belirteçleri de pankreas kanserinin tanısında yardımcı olabilen tetkiklerdendir. Pankreas kanserinin tanısında iğne biyopsisinin değeri sınırlıdır. Bunun nedeni tümör dokusunun bağ dokusundan zengin olması ve bu nedenle yapılan iğne biyopsilerinin yalancı negatiflik (yani kanser olduğu halde yokmuş gibi sonuç alınması) riski yüksektir. Hekimi yanıltıcı ve hastaya zaman kaybettirici olabilmesi nedeniyle cerrahi olarak çıkarılabilecek nitelikte ve radyolojik olarak tümör görüntüsü veren pankreastaki tüm kütleler biyopsi denenmeden çıkarılmalıdır. Biyopsi uygulanacak seçilmiş sınırlı sayıda hastada bu işlemin endoskopiyle yapılması uygun olacaktır.

Pankreas Kanseri Tedavisi

Pankreas kanseri bazı hastalıklarla benzer özellikler gösterdiği için erken teşhis şansını da düşürür. Pankreasta başlayan kanser, lenflere sıçramadan önce fark edilirse 5 yıl boyunca hayatta kalma şansı %5’ten %16’ya çıkabilir. Yapılan muayene ile pankreas tümörünün hangi evrede olduğu ve yayılımının söz konusu olup olmadığı kontrol edilir. Tümör pankreasın başındaysa pankreasın yalnızca baş kısmını çıkartabilmek mümkün olmadığı için müdahale edilmesi söz konusu değildir. Tümör ameliyatla çıkartılmaya uygunsa en iyi yaşam konforu sağladığı için ‘Whipple Ameliyatı’ tercih edilir. İleri evredeki tümörlerde cerrahi uygulanmaz. Kemoterapi ile birlikte sarılığın düzeltilmesi, beslenme desteğinin sağlanması, ağrının azaltılması gibi yaşam kalitesinin yükseltilmesine yönelik bazı çalışmalar yapılabilir:

• ERCP (Safra yollarında, pankreas kanalında, tıkanma veya daralma oluşturabilecek taş, tümör veya kronik iltihap gibi problemlerin teşhisi için kullanılan endoskopik yöntem) yapılarak safra yoluna stent konulması,
• PTK yapılarak safranın dışarı akıtılması,
• Ağrı için kateter takılarak acı hissinin azaltılmasının sağlanması,
• On iki parmak bağırsağında tıkanıklığa yol açan tümörlerde bu kısma stent takılması,
• Lokal ileri pankreas kanserinde eşzamanlı kemoradyoterapi; metastatik olgularda ise kemoterapi kullanılmaktadır.