Serebral Palsi (Beyin Felci) Nedir? Nedenleri, Belirtileri, Tedavisi

Yönetici 2 hafta önce Yorum Ekle 149 Görüntüleme

Serebral Palsi – Sp (cerebral palsy – cp), hareket, denge ve duruş yeteneğini etkileyen bir hastalık grubudur. Serebral palsi (beyin felci), vücut hareketi, kas kontrolü, kas koordinasyonu, kas tonusu, refleks, duruş (postür) ve dengeyi etkiler. Aynı zamanda ince motor becerileri, kaba motor becerileri ve oral motor çalışmasını etkileyebilir. Serebral palsi hamilelik sırasında ya da doğumdan kısa bir süre sonra beynin anormal gelişimi ile ortaya çıkar. Nörolojik koşullar nedeniyle beyin ve sinir sisteminde sorunlara neden olmaktadır. Sp yaklaşık 1.000/2 canlı dağumda oluşur ve genellikle 12 – 18 ay arasında teşhis edilir.

Mevcut araştırmalar serebral palsi vakalarının çoğunluğunun anormal beyin gelişimi veya beyin hasarından kaynaklandığını göstermektedir. Kazalar, tıbbi malpraktis, ihmal, enfeksiyonlar ve yaralanmalar serebral palsiye yol açabilen bazı risk faktörleridir. Serebral palsili bir birey muhtemelen fiziksel bozukluk belirtileri gösterir. Ancak, hareket bozukluğu tipi, yeri ve ilgili uzuvların sayısı ve kaybın boyutunda farklılıklar gösterebilir. Kollar, bacaklar, yüz, bir kaç uzuv veya tümünü etkileyebilir.

Beyinde meydana gelen bu bozukluklar kalıcıdır, ancak ilerleyici değildir. Tedaviyle çoğu çocukta belirgin gelişim sağlanabilir. Serebral palsili çocuklarda tedavi gerektiren başka durumlar da olabilir. Bunların arasında entellektüel yetersizlik, öğrenme zorluğu, nöbetler, anormal duyu, görme, duyma ve konuşma sorunları sayılabilir. Serebral palsili çocuklarda adelelerde kontraktür denilen gerginlik ve sertlik durumu ortaya çıkar. Bu durumda fizik tedavi ve cerrahi müdahale ile gevşetme gerekebilir.

» Bilgicik: Dünya genelinde yaklaşık 17 milyon serebral palsili insan bulunmaktadır. Çocukluk çağında en sık görülen fiziksel özürdür.

Serebral Palsi Nedenleri Nelerdir?

SP’inin kesin nedenleri herzaman bilinmemektedir. SP’ye neden olan beyin hasarı; hamilelik döneminde annenin geçirdiği hastalıklar veya kullandığı ilaçlar, anne baba arasındaki kan uyuşmazlığı, bakteriyel ve viral enfeksiyonlar, uyşturucu ve alkol kullanımı, cıva zehirlenmesi, toksoplazmoz, doğum esnasında veya sonrasında bebeğin oksijensiz kalması, doğumdan sonra geçirilen beyin kanaması, sarılık veya başka hastalıklara bağlı olarak ortaya çıkar. En önemli nedenler bebeğin erken doğması, kilosunun düşük olması ve doğum sonrası yüksek ateş görülmesidir. Olguların 20 ila 50 oranında bilinmeyen nedenlerden dolayı kaynaklandığı tahmin edilmektedir.

Günümüzde Tıp teknolojisinin gelişmesine bağlı olarak erken doğan ve düşük kilolu bebeklerin yaşatılabilmesi sonucu SP’li çocuk sayısı giderek artmaktadır. SP’li çocuklarda görülen sorunlar beyin hasarının oluştuğu yere ve hasarın genişliğine bağlıdır.

SP Risk Faktörleri

Zor veya erken doğum
Makat doğum gibi anormal teslimatlar
Annenin diyabet hastası veya yüksek tansiyona sahip olması
Anne ve çocuk arasındaki kan grubu uyuşmazlığı
Annenin toksik maddelere maruz kalması
Annenin küçük pelvis yapısı
Düşük doğum ağırlığı
Çoklu doğumlar
Hasarlı plasenta
Sarılık

» Bilgicik: Her 15 saatte Avustralyalı bir çocuk serebral palsili doğar. Avustralya’da yaklaşık olarak 34.000 SP’li birey bulunmaktadır ve bu sayının 2050 yılında 47.600 kadar artması bekleniyor.

Serebral Palsi Belirtileri Nelerdir?

0-1 ay arasında amme bozukluğu, aşırı kusma, havale
1-2 ay arasında adelelerde anormal kasılmalar
2-3 ay arasında sırt üstü konulduğunda baş ve topuklar üzerinde yay gibi durma
3-4 ay arasında başını tutamama, devamlı şaşılık, baş parmağın avuç içinden çıkarılması ve elin çok sert bir yumruk olarak tutulması
4-8 ay arasında başı tutamama, dönme ve oturma eylemini yapamaması, tekme atarken iki bacağı birden itme, otururken bacakların birbirini çaprazlaması
8-10 ay arasında tutunarak ayağa kalkma becerisi olmaması, ismiyle çağırınca yanıt vermeme, ayağa kalkarken bacakları çaprazlama, ağızdan fazla miktarda salya akıtma
10-12 ay arasında bu dönem teşhisin en kolay olduğu devredir
İstemsiz hareketler ve titreme
Yutma veya emmede sorunlar
Konuşma güçlüğü (dizartri)
Kaslarda kısalma (kontraktürler)
İdrar tutamama (inkontinans)
Gastrointestinal problemler

Beyin felci ile birlikte mevcut olabilecek diğer durumlar:

Görme bozukluğu (körlük) ve işitme bozukluğu
Öğrenme bozukluğu
Hareket güçlüğü
Duygularda ağır veya anormal algı
Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB)
Konuşma yoluyla iletişim kurmaktan kaçınma
Gastroözofageal reflü
Diş çürükleri
Uyku bozuklukları
Kemik erimesi (osteoporoz)
Spastisite

Serebral Palsi Tipleri Nelerdir?

Spastik Serebral Palsi: En sık görülen tiptir olguların %70’ini oluşturmaktadır. Spastisite kasların tutuk ve gergin olması demektir. Kaslar, beynin hasarlı bölgesinden uygunsuz emirler aldıkları için olması gerekenden daha serttir. Sağlıklı bir bireyin hareketi esnasında bir grup kas kasılırken, bu grubun aksi yönde hareket eden diğer kaslar gevşer ve bu sayede hareketin yapılması mümkün olur. Serebral palside ise her iki grup aynı anda kasılarak hareketin gerçekleşmesini olanaksızlaştırır.

Atetoid Serebral Palsi: Atetoid (veya atetoz) kontrol edilemeyen hareketleri tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Bu kontrol yetersizliği, özellikle harekete başlama anında çok daha belirgin olabilir. Çocuğun oyuncağını veya kaşığı kavramaya çalışmasıyla istek dışı hareketler artar. Bu tipte kaslar çok zayıftır ve taşıma esnasında çocuğun pelte gibi olduğu hissedilir.

Ataksik Serebral Palsi: En az görülen tiptir. Ataksik (veya ataksi) sıçrayıcı tarzda hareketleri tanımlar. Bu çocuklarda denge ile ilgili önemli sorunları vardır.

Karışık Tip: Pek çok çocuk, birden çok tipe ait bulgulara birlikte sahip olabilir. Bulgular bir çocuktan diğerine ciddi farklılıklar gösterir.

Serebral palsi tutulan vücut bölgesine göre farklı isimlerle tanımlanır;

Monopleji: Bir uzuv etkilenmiştir.
Hemipleji (hemiparezi): Vücudun bir tarafındaki kol ve bacak etkilenmiştir.
Çift Hemipleji: Tüm vücut etkilenir fakat kiminde kollar kiminde ise ayaklar daha çok etkilenir.
Dipleji (diparezi – parapleji): Her iki bacak daha çok etkilenmiştir. Genellikle kol ve el fonksiyonlarında da az etkilenme söz konusudur.
Kuadripleji (kuadriparezi- tetraparezi): Her iki kol ve bacakla birlikte gövde de tutulmuştur. Yüzdeki, ağız çevresindeki ve yutkunma ile ilgili kaslarda da etkilenme olabilir.

Serebral Palsi Nasıl Teşhis Edilir?

Doktorunuz bebeğin SP’li olduğundan şüphelenilirse belirti ve bulguları değerlendirmek için tıbbi geçmişinizi gözden geçirir ve fiziksel bir değerlendirme yapar. Değerlendirme sonucu doktorunuz beyin ve sinir sistemine (çocuk nöroloji) ile çocukların tedavisinde eğitimli bir uzmana sevk edebilir. Doktorunuz ayrıca teşhisi yapmak ve diğer olası nedenleri ekarte etmek için bir dizi test isteyecektir:

Manyetik rezonans görüntüleme (MRG)
Bilgisayarlı tomografi (BT)
Elektroensefalografi (EEG)
Kranial ultrasonografi

Serebral Palsi Tedavisi

Serebral palsinin tedavisi yoktur. Ancak bazı tedavi aşamaları ile hastalığa sahip olanların yaşamları iyileştirebilir. Mümkün olduğunca erken bir tedavi programına başlamak önemlidir.

İlaç tedavisi
Botulinum toksin (botoks) tedavisi
İntratekal baklofen pompası tedavisi
Cihazlama tedavisi
Ortopedik operasyonlar; Ortopedi operasyonların amacı deformitenin önlenmesi, var olan deformitenin düzeltilmesi, kas-iskelet sisteminin fonksiyonunun korunması ve arttırılmasıdır. Tek bir seansta tüm alt ekstremite sorunlarının çözülmesi mümkün olmadığı için, çocuğun tekrar tekrar ameliyata alınması ve ameliyatlar sonrası uzun süre terapi uygulamaları nedeniyle tedavi süreci uzun yıllar sürebilir. Bu Durum “BİRTHDAY” sendromu olarak bilinir.

SP Tedavilerinde Başarı Kriterleri

Ortopedik operasyonlar sonunda 9 aya kadar baş kontrolünü yapabilen, 24 aya kadar oturabilen, 30 aya kadar emekliyen çocuklarda yürüme beklenir.

Serebral Palsi Önlenebilir Mi?

Serebral palsi engellenemez fakat riski en aza indirmek için yapabileceğiniz bazı koşullar bulunmaktadır. Bunlar: