Aktinik Keratoz Nedir? Nedenleri, Belirtileri, Tedavisi

Aktinik keratoz, güneş ışıklarına uzun süreli maruz kalma sonucu ortaya çıkan bir cilt hastalığıdır. Aktinik keratoz, güneş lekeleri, solar keratoz ve yaş lekeleri olarakta bilinir. Güneş altında uzun süre kalmış insanların yaşı ilerledikçe ellerinde ve kollarında kahverengimsi lekeler çıkmaya başlayabilir. Ortaya çıkan bu lekelere aktinik keratozlar denir. Solar keratoz özellikle yaşlılar arasında çok sık görülen bir cilt problemidir. Genellikle 40-50 yaşları sonrası güneşe maruz kalan yüz, boyun, saçsız kafa alanları, el sırtlarında kızarık zımpara kâğıdı görünümlü, üzerindeki skuam (pulu) kaldırıldığında çabuk kanayan lezyonlardır. Güneş hasarının olduğu alanlarda yerleşimi fazladır. Genellikle zararsızdır fakat düşük bir ihtimal olsada cilt kanserine dönüşebilir. Bu yüzden başka cilt sorunlarıda ortaya çıkmadan tedavi olmak gerekir. Güneş ışınlarından uzak durarak ultraviyole (UV) ışınlarından cildinizi koruyup aktinik keratoz riskini azaltabilirsiniz.

Cildimiz oluşan kesikler veya oluşan küçük hasarları onarmak için normalde iyi işlev görür. Ama yıllar içinde uzun süreli olarak ultraviyole (UV) ışınlarına maruz kalınırsa ciltte hasarlar oluşabilir ve buna bağlı olarak ciltte bu güneş lekeleri ortaya çıkabilir. Cilt lekeleri kahverengimsi, açık koyu renk, gri, sarı-beyaz, pembe veya ten renginde olabilir. Genellikle eller, kollar, yüz, saçlı deri ve boyun gibi en fazla güneşe maruz kalan bölgelerinde görülür. Aktinik keratozlar kalın, pullu, kabuklu cilt lekeleri şeklinde görülür. Solar keratoz cilt hastalığından mavi-yeşil gözlü insanlar, sarışın ve kızıl saçlı olanlar ciltlerinde daha az koruyucu pigment olduğundan güneş yanığı ve güneş hasarlarına çok hassastırlar. Bu cilt problemi siyah derili insanlarda neredeyse hiç duyulmamıştır. Solar keratoz 50 yaşın üzerindeki kişilerde daha sık görülür. Fakat sık sık şezlonglarda uzanarak güneşlenen insanlar, inşaat işleri ve tarım işlerinde çalışanlarda da sürekli olarak güneş ışınlarına maruz kaldıkları için çok daha erken yaşlarda ortaya çıkabilir. Açık alanlardaki işlerde genelde erkekler çalıştığı için erkeklerde daha sık görülür.

Bilgicik: İngiltere’de yürütülen çalışmalar sonucunda 60 yaş üstü her dört ya da beş kişiden yaklaşık birinin aktinik keratoz cilt problemine sahip olduğu ileri sürülmüştür.

Aktinik Keratoz Nedenleri

Aktinik keratoz nedeni sık olarak güneşten gelen UV ışınlarından ve kabin içerisinde bronzlaşma gibi doğal olmayan ortamlardaki ışıklardan kaynaklanır.

Solar Keratoz Risk Faktörleri

Herkeste aktinik keratoz gelişebilir fakat aşağıdaki durumlarda görülme olasılığı daha fazladır.

• 50 – 60 ve daha üstü bir yaşta olmak.
• Güneşli bir iklimde yaşamak.
• Yoğun bir şekilde güneşe maruz kalmak.
• Soluk cilt, kızıl veya sarı saçlara sahip olmak.
• Mavi ya da açık renkli gözlere sahip olmak.
• Geçmişte yaşanmış cilt kanseri.
• Kemoterapi, kronik lösemi, AİDS ya da organ nakli sonrası ilaç kullanımı sonucu zayıf bir bağışıklık sistemine sahip insanlar.
• Meslekleri gereği açık alanda çalışan, gemici, çiftçi, yol işçilerinde çok daha sık olarak rastlanmaktadır.
• Açık renk tenli, açık renk gözlü, açık ya da kızıl saçlı olan kişilerde (yani güneş hasarına yatkın) insanlarda görülme oranı yüksektir.

Aktinik Keratoz Belirtileri

Aktinik keratoz genelde eller, kol, kafa derisi, boyun, yüzde, dudaklarda ve kulaklar dahil olmak üzere güneşe maruz kalan bölgelerde ortaya çıkar. Aktinik keratozlar kalın, pullu, kabuklu cilt lekeleri olarak görülür. Bu lekeler zaman içinde kaybolabilir veya aynı kalabilir. Ortaya çıkan belirtiler ise şunlardır:

• Oluşan bölgelerde dokunuşu pürüzlü olabilir.
• Kaşınabilir, yanabilir veya batabilir.
• Bazı durumlarda sert ve siğil benzeri olabilir.
• Küçük bir bezelye tanesi kadar, 1 ila 3 mm arasında değişen ebattadır.
• Birbirine yakın sayısız lekeler halinde olabilir.
• Kızarmış, irite olmuş ciltle çevrili olabilir.

Cildinizde bu belirtilerden herhangi birine rastlarsanız bir dermatoloğa görünmelisiniz. Tedavi edilmediğinde AK’ler skuamöz hücreli karsinom olarak adlandırılan bir cilt kanseri türüne dönüşebilir. Erken tespit edilip tedavi edilirse genellikle yaşamı tehdit edici olmayan bir kanser türüdür.

Solar Keratoz Tedavisi

Aktinik keratozların tedavisi derinin üzerindeki anormal, hasarlı hücrelerin deriden uzaklaştırılması ile tedavi edilir. Özellikle aşırı güneş hasarına olan ciltlerde tüm aktinik keratozları tedavi etmek mümkün olamayacağından kalınlaşmış ve hassas olan keratozların tedavisi önemlidir, çünkü bu tip keratozların cilt kanserine dönüşüm açısından riskleri daha yüksektir.

• İlaçlar (kremler):

1. Fluorourasil krem (Carac, Fluoroplex, Efudex)
2. İmikimod krem (Aldara, Zyclara)
3. Ingenol mebutate jeli (Picato)
4. Diklofenak jel (Voltaren, Solaraze)

• Kriyoterapi: Çok soğuk bir maddeleyi (sıvı azot) gibi deri lezyonlarına uygulanır. Bu işlem cilt yüzeyinin donarak soyulmasını sağlar ve en yaygın tedavi yöntemidir.
• Kazıma (Küretaj): Bu prosedürde, doktorunuz hasarlı hücreleri kazımak için curet denilen bir cihaz kullanır. Bu işlem lokal anestezi uygulanarak yapılır.
• Cerrahi işlem (eksizyon): Doktorunuz lekelerin kanser olabileceğinden şüphelenirlerse, lokal anestezi altında bir neşter ile pullu alanı kesip dikişlerle kapatır. Deri parçası daha sonra tanıyı doğrulamak için mikroskop altında incelenir. Yamalı ciltin çıkarılması kalıcı bir iz bırakabilir.
• 5-Fluorourasil krem: 5-Fluorourasil krem (5-FU, Efudix) Bu tedavi özellikle yüzde çok sayıda aktinik keratoz bulunduğunda avantajlıdır. Bu krem hasta olan deri alanına günde 1-2 kez 2-4 hafta boyunca uygulanır.Tedavi edilen alan kırmızı, kabukludur ve rahatsızlık hissi vardır. İyileşme krem sonlandırıldığında görülür ve sonuçları mükemmeldir.
• Kimyasal peeling (Imiquimod): Bir aşındırıcı sıvı cildin etkilenen bölgeye uygulanır. Etkilene alana haftada 2-3 kez 1-4 ay uygulanır. Bu ilaç dokuda tahriş reaksiyonuna neden olur, bu reaksiyon 3 hafta sürer ve tedaviye devam edildiğinde azalır.
• Fotodinamik tedavi: Fotodinamik tedavide aktinik keratoz olan alana önceden porfirin adlı bir fotosensiziter (güneşe duyarlandırıcı) uygulanır. Sonrada güçlü bir ışık uygulanır. Tedavi edilen alanda yanık gelişir ve vir kaç haftada iyileşme olur.

Aktinik Keratozdan Nasıl Korunabiliriz?

• Güneşte bronzlaşmak için uzun süre kalmayın. Aktinik keratoz, cilt hasarı ve cilt kanserine yakalanma riskini artırabilir.
• Güneş kremi kullanın.
• Dudaklakrınızı korumak için dudak kremi kullanın.
• Öğle vakti güneşe çıkmayın.