Japon Ensefaliti Nedir? Nedenleri, Belirtileri, Tedavisi

Japon ensefaliti, sivrisinek sokmasıyla yayılan viral beyin enfeksiyonudur. Japon ensefaliti (JE) virüsü beyinde hasarlara yol açabilir ve ölümle sonuçlanabilir. Asya’nın kırsal kesimlerinde sık görülen bu hastalık Asya ülkeleri dışında fazla bilinmemektedir. Ciddi vakaların yaklaşık %30’u özellikle çocuklarda kalıcı nörolojik sorunlara yol açmaktadır. Hastalık insandan insana veya hayvanlardan insana direkt bulaşmaz.

Bilgicik: Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre yıllık 13.600 ila 20.400 kişi JE virüsünden hayatını kaybetmektedir. Ancak hastalık çok az bilindiği için fazla dikkate alınmamaktadır. 2005 yılında Hindistan ve Nepal’de çoğunluğu çocuklardan oluşan yaklaşık 2.000 kişi JE salgını yüzünden hayatını kaybetmiştir.

Japon ensefaliti, Güneydoğu Asya, Pasifik Adaları ve Uzak Doğu ülkelerinin özellikle kırsal tarım alanlarında (pirinç tarlaları, bataklıklar ve sulak alanlar) görülür. Sivrisineklerin en aktif zamanı yağışlı sezon ve sonrasıdır bu yüzden seyehatleriniz bu zamanlara denk geliyorsa dikkat etmeniz gereklidir. Bu sezonlar ülkeden ülkeye değişmektedir. Örneğin:

• Çin, Kore ve Japonya’da, Mayıs ve Eylül aylarında yaygındır.
• Tayland, Kamboçya ve Vietnam’da, Mart ve Ekim aylarında yaygındır.
• Nepal ve Kuzey Hindistan’da, Eylül ve Aralık aylarında yaygındır.
• Malezya, Endonezya ve Filipinler’de, yıl boyunca yağmur yağabildiği için yıl boyu görülebilir.

Vakaların en sık görüldüğü ülkeler:

• Çin
• Myanmar (Burma)
• Tayland
• Vietnam
• Kamboçya
• Laos
• Nepal
• Hindistan
• Filipinler
• Sri Lanka
• Malezya
• Endonezya

Enfeksiyonun ismi Japon Ensefaliti olmasına rağmen yürütülen kitlesel aşılama programları ile Japonya’da nadir görülür.

Japon Ensefaliti Nedeni Nedir?

Flavivirüs kaynaklı bu hastalık sivrisineğin ısırması sonucu insanları ve hayvanları etkiler. Bu virüsün ana taşıyıcıları domuzlar ve yabani kuşlardır. Özellikle pirinç tarlalarının (çeltik alanları) ve domuz çiftliklerinde yaygındır.

Japon Ensefaliti Belirtileri Nelerdir?

Enfeksiyonların çoğu hafif ve belirtisizdir. Virüs ile enfekte kişilerin %1’inde klinik hastalık gelişir. Kuluçka süresi 5-15 gündür. Belirti veren vakalarda hastalığın şiddeti değişiklik gösterir. Bunlar:

• Yüksek ateş ve baş ağrısı
• Nöbet geçirmeler
• Boyun tutulması
• Ense sertliği
• Kusma
• Titreme, kasılma ve koma
• İrade dışı titremeler (tremor)
• Kaslarda zayıflık ve felç
• Oryantasyon bozukluğu

Enfeksiyon sonucu daha ciddi belirtiler gelişebilir ve sonuç olarak her 3 kişiden 1’i hayatını kaybeder. Birkaç ay süren tedavi sonrası hayatta kalanlarda kalıcı beyin hasarları görülebilir. Bu hasarlar:

• Bacaklarda titreme
• Kas seyirmesi, spastik felç
• Kişilik değişiklikleri
• Kas güçsüzlüğü
• Öğrenme güçlüğü

Yüksek Riskli Faaliyetler

Eğer Asya’ya kısa bir ziyaret planlıyorsanız, enfeksiyona kentsel yerlerde yakalanma riskiniz düşüktür. Ancak bazı durumlarda virüslü sivrisineklerle temas etme olasılığınız artabilir. Bunlar:

1. Uzun süreli olarak riskli bölgelerde seyahat etmek
2. Özellikle yağışlı mevsimlerde kırsal alanları ziyaret etmek
3. Kırsal alanlarda gezmek, kamp kurmak

Japon Ensefaliti Tedavisi

Tanı için kan ve beyin omurilik sıvısı tetkikleri yapılır. Hastalığın spesifik tedavisi yoktur. Tedavi oluşabilecek zararları en aza indirmek uygulanır. Ağır vakalar hastaneye yatırılarak destek tedavisi (solunum desteği, sıvı desteği) uygulanır.

Aşı

Japon ensefaliti aşısı mevcuttur. 1 ay içerisinde, son doz seyahate gitmeden 1 hafta önce olacak şekilde 2 veya 3 doz olarak uygulanır. Gezileri 1 aydan uzun sürecekler için aşı tavsiye edilir. Kentsel alan dışında uzun zaman geçireceklere ve salgın bölgelerine seyahat edenlere de aşı önerilir. Aşının koruyuculuğu yüksektir fakat bu aşılar sizi tam anlamıyla korumayabilir.

Aşının Yan Etkileri

Aşı uygulanan hastaların %40’ında hafif ve geçici yan etkiler görülebilir.

• Ağrı, kızarıklık ve enjeksiyon bölgesinde şişme
• Baş ve kas ağrıları

Kaşıntılı kırmızı döküntüler, yüzde şişme ve nefes darlığı gibi daha ciddi yan etkiler de görülebilir. Bunlara benzer endişe verici yan etikler ortaya çıkarsa en kısa sürede doktorunuza başvurun.

Sivrisinek Isırmalarını Önlemek (Enfeksiyondan Korunma)

• Kapı ve pencereleri korunaklı odalarda yatın.
• Kalacağınız odaya mutlaka sinek-sivrisinek öldürücü spreyler püskürtün.
• Eğer açık havada uyuyacaksanız cibinlik kullanın.
• Sivrisinekler akşamları daha aktiftir bu yüzden ellinizden geldiğince akşamları dışarı çıkmayın.
• Eğer gün batımından sonra dışarı çıkacaksanız uzun kollu giysiler, uzun pantolon gibi tüm vücudunuzu kapatın.
• Elbise ve derinizde böcek kovucu spreyler kullanın.