Farenjit (Boğaz İltihabı) Nedir? Nedenleri, Belirtileri, Tedavisi

Farenjit (boğaz – yutak iltihabı), inflamasyona neden olan boğaz enfeksiyonudur. Pharyngitis hastalığı, boğazda ani başlayan yanma, yutkunmakla artan ağrı, ses kısıklığı, ateş, öksürük, boğazda uçuk seklinde kabarcıklar, beyaz gri renkte iltihaplı dokular ve ağız kokusu şeklinde görülür.

Özellikle kış aylarında kapalı ortamlarda bir arada bulunan insanlarda boğaz iltihaplanmalarına neden olurlar. Yutağın bazen mikrobik, bazen metabolik, bazen de çalışılan ortamın ısısına, tozuna bağlı olarak reaksiyon göstermesi olan farenjit sıklıkla boğaz ağrısı veya boğaz yangısı olarak anılır. Hemen hemen herkes az ya da çok farenjit geçirir.

Farenjit Hastalığının Nedenleri

• Kızamık
• Soğuk algınlığı (adenovirüs)
• Suçiçeği
• Boğmaza öksürüğü

Hastalığa yaygın olarak soğuk algınlığı, grip, coxsackıe virüsü ya da mononükleoz neden olur. Akut farenjit genellikle üst solunum yolu infeksiyonlarının bir parçası olarak görülür ve sebebi çoğunlukla virüslerdir. Bazen bakteriler de bu hastalığa yol açabilirler. Bazı kimyasal maddelerin veya tahriş edici meddelerinde farinkse teması ile akut farenjit gelişebilir. Kronik farenjitte ise yine virüslerde rol oynamasına rağmen genellikle tahriş edici bir faktör vardır. Bunlar arasında en önemlileri olarak sigara içilmesi, alkol kullanılması, alerji, geniz akıntısı, kuru ve kirli hava , burun tıkanıklığı yapan faktörler (burun solunum havasının nemini ve ısısını ayarlar. Eğer burun tıkanıklığı varsa uygun olmayan nem ve ısıdaki hava farinkse temas eder ve farenjiti kolaylaştırır.), mideden asit kaçağı (reflü) , aşırı sıcak veya soğuk besinler, boğaz temizleme refleksinin aşırı olması, diş ve bademcik iltihapları, geniz eti sayılabilir.

Hastalığın Belirtileri Nelerdir?

• Boğazda ağrı, yanma, kuruluk hissi ve kaşınma
• Boğazda beyaz veya gri lekeler
• Şişmiş lenf düğümleri
• Hapşırma
• Yutkunurken zorlanma
• Ağızda olağandışı tat
• Öksürük
• Ateş ve baş ağrısı
• Ses kısılması
• Burnun akması
• Titreme
• Halsizlik, yorgunluk ve vücutta ağrılar
• Toz ve yiyeceklere karşı hassasiyet gelişiyor

Akut Farenjit Belirtisi

Hastanın şikayetleri daha belirgindir. Boğaz ağrısı, yutkunma zorluğu, boğazda kuruluk,yanma veya kaşınma hissi, ateş, öksürük nezle gibi şikayetler olur. Burun tıkanıklığı, burun akıntısı, baş ağrısı, halsizlik, kırgınlık, ses kısıklığı gibi şikayetlerde görülebilir. Akut farenjit herkesde görülebilir

Kronik Farenjit Belirtisi

Ateş, halsizlik ve kırgınlık gibi şikayetler belirgin olarak görülmez. Boğaz ile ilgili şikayetler daha hafiftir ama bu şikayetle hiç kaybolmaz ve yahut sık sık ortaya çıkar. Boğazda kuruluk hissi, gıcık, yanma, kuruluk, yabancı cisim hissi, takılma, hafif yutkunma zorluğu gibi şikayetler olur (boğazda bir yumru varmış gibi yutkunmayı zorlaştırır).

Gıcık öksürüğü şeklinde bir öksürükte eşlik edebilir. Hastalar boğazını temizleyerek rahatlayacakları hissine kapılırlar ve sürekli temizleme hareketi yaparlar. Ancak bu çoğu zaman boğazı daha fazla tahriş etmeye neden olur.

Kaç Tür Farenjit Vardır

Bulunma süresine göre genelde ikiye ayrılır. Eğer yeni oluşmuş ve şiddetli şikayetler yapıyorsa buna akut farenjit denir. Ancak uzun süreden beri var ve hastada çok şiddetli olmayan şikayetler yapıyorsa buna da kronik farenjit adı verilir. Kimilerinde hastalık uzun süreden beri vardır ve çok fazla rahatsız edici şikayetler gözlenmez. Bu durumda hastalığı kronikleşmiştir. Hastalığın çok şiddetli olduğu ve yeni yeni görüldüğü durum ise akut farenjit adını alır. Hastalığınız olup olmadığını öğrenmek için uzman bir hekime danışmalısınız.

Nasıl Farenjit Oluruz ?

Boğazın arka kısmı mikroplara, toza, ısıya karşı hassastır. Kronik farenjit’te virüsler rol oynamasına rağmen genellikle boğazı tahriş edici bir faktör vardır. Sigara ve alkol kullanımı, kuru hava, aşırı sıcak ya da soğuk yiyecekler ve asitli içecekler sebep olabilir. Bir de burun tıkandığında farenjitin olması iyice kolaylaşır. Tahriş edici etkenlere sürekli maruz kalan kişilerde farenjit müzminleşir.

Akut farenjit te ise sebep genelde virüs ya da bakteridir. Bogazı Tahriş edici nedenler de akut farenjit’in tedavi süresini geçiktirir. Mevsimler hastalığın oluşumunda etkendir. Kapalı ortamlarda görülme sıklığı fazladır.

Nasıl Tedavi Edilir?

Akut farenjite virüslerin neden olduğu düşünüldüğünde antibiyotik verilmesi gerekli değildir. Ancak sıklıkla virüslerin yaptığı iltihaba bakterilerde eklendiğinden antibiyotikler hastalığın iyileşme süresini kısaltmaktadırlar. Antibiyotik olarak penisilin türevleri, sefalosporin veya makrolidler kullanılabilir. Antibiyotiklerin yanısıra, ağrı kesici-ateş düşürücü ilaçlar, alerji düşünülen hastalarda antihistaminikler, burun açıcı spreyler, öksürük kesiciler ve ağız gargaraları kullanılabilir. Pastiller genellikle faydasızdır. Kronik farenjitin ise tedavisi oldukça zordur. Hem doktorun tedavi uygulaması hende hastanın bazı durumlara dikkat etmesi gerekmektedir. Ancak yine de kronik farenjit çoğu zaman tam olarak ortadan kaldırılamaz. Tedaviyi belirlemek için kronik farenjiti ortaya çıkaran başka bir faktör olup olmadığına bakılmalıdır. Eğer bulunursa önce onun tedavisi gerekir. Alerji, burun kemiğinde eğrilik veya burunda et, sinüzit, mideden asit kaçağı(reflü) gibi hastalıklar uygun şekilde gerkirse ameliyatla düzeltilmelidir. Antibiyotikler genellikle faydasızdır. Geniz akıntısın azaltıcı ilaçlar veya ağız gargaraları sık kullanılırlar. Bazen mideden asit kaçağını önleyici ilaçlarda verilebilir. Hastanın dikkat edecği durumların başında sigaranın dumanından bile uzak kalmak gelmektedir.

Farenjit Korunma Yolları

• Sigara ve alkol kullanımını kesmek.
• Tozlu yerlerde ve kirli havada bulunmamak.
• Aşırı sıcak ve soğuk gıda almamak.
• Üşümemeye çalışmak.
• Alerjiye neden olan faktörlerden uzak kalmak.
• Reflü düşünülen hastalarda akşam saatlerinde çay-kahve-alkol almamak ve mideyi aşırı doldurmamak.
• Boğazı temizlemeye çalışmamak.

Farenjit’den korunmak için sigarayı bırakmak gerekir. Boğazı tahriş eden aşırı sıcak ve soğuk yiyeceklerden kaçınılmalıdır. Boğazı temizlemek de tahriş edici olduğu için yapmamak gerekir. Tozlu ve kirli ortamlardan, kapalı yerlerden uzak durmak gerekir. Elleri sık yıkamak ise enfeksiyonu önlemeye yardımcıdır. Eğer alerjiniz varsa buna neden olan şeylerden korunmalısınız. Mide asidinin boğaza kaçtığı reflü gibi bir sorununuz varsa çay, kahve, alkol, kola gibi içecekleri azaltmak.

Hastalığı Hafifletmek İçin Yapabilecekleriniz

• Kendinizi daha iyi hissedene kadar dinlenin.
• Nemlendirici kullanın.
• Ilık tuzlu suyla gargara yapabilirsiniz.
• Su kaybını önlemek için bol sıvı tüketin.

Yutak İltihabına İyi Gelen Bitkisel İlaçlar

Yutak iltihabı için bazen bitkisel ilaçlarda kullanılır. Ancak oluşabilecek yan etkiler nedeniyle bunları kullanmadan önce mutlaka doktorunuza danışmalısınız. Tedavide en sık kullanılan otlar şunlardır:

Hanımeli: Astım hastalıklarına, nefes alma zorluğu çekenlere, bronşit hastalıklarına iyi gelen hanımeli çiçeğinin sadece meyvelerine dikkat etmek gerekiyor. Zehirleyici etkisi bulunan meyvelerinin tüketilmesi sakıncalıdır. Sadece yaprakları, çiçeği ya da kabukları haşlanıp içilebilen hanımeli bitkisinin, ağız içinde gargarası da yapılabiliyor. Ayrıca bu güzel çiçeğin yaprakları ve çiçeği kurutulup çay olarak da içilebiliyor, soğuk algınlıklarında bu şekilde etkili oluyor.

Meyan Kökü: Meyan kökü boğaz ve mide rahatsızlıklarında kullanılır. Ses kısıklıklarında kullanılan meyan kökü, ağız ülseri için güvenle kullanılabilir.

Hatmi Çiçeği: Hatmi çiçeği binlerce yıldır boğaz ağrıları ve diğer hastalıkların tedavisinde kullanılmaktadır. Hatmi çiçeğinin içerdiği mucilage adlı lifler etkili boğaz yumuşatıcılardır. Araştırmalar, hatmi çiçeğinin aynı zamanda anti inflamatuar etkileri olduğunu da göstermiştir.

Adaçayı: Bademcik iltihabının veya boğaz iltihabının oluşumuna karşı çok etkili olan ada çayı: B grubu vitaminlerle, C vitamini, P vitamini, demir, magnezyum, sodyum gibi mineraller, iyot ve aminoasit gibi temel elemanlar açısından zengindir. Adaçayını bademcik iltihabı tedavisinde destekleyici olarak kullanabilirsiniz.

Kaygan Karaağaç: Kaygan karaağaç kabuğu müsilaj denen bir madde içerir ve bu madde tahriş olmuş boğaz çeperi üzerinde koruyucu bir tabaka oluşturur. Bu sayede geçici bir süreliğine de olsa boğazda rahatlama sağlar. Müsilajın yanı sıra kaygan karaağaçta bulunan bir başka madde tanen, antimikrobiyal özelliktedir ve bakteriyel enfeksiyonları iyileştirici etkisi olabilir. Boğaz ağrısını dindirmek için kaygan karaağaç çayı içmek en pratik yöntemlerden biridir.