Raynaud Fenomeni Nedir? Nedenleri, Belirtileri, Tedavisi

Raynaud fenomeni, çoğunlukla el ve ayak parmaklarında kan damarlarını etkileyen bir hastalıktır. Raynaud sendromu, raynaud hastalığı ve raynaud olgusu olarakta bilinir. Raynaud genellikle soğuk hava, anksiyete ve stres ile orta çıkar. Kan damarlarında geçici spazm oluşur ve sonrasında kan akışı geçici olarak durur. Etkilenen bölgelerede cillte beyaz, mavi ve kırmızı renk değişiklikleri, uyuşma, karıncalanma ve ağrı görülür. Raynaud belirtileri birkaç dakika veya birkaç saat sürebilir. Raynaud fenomeni oluştuğunda etkilenen bölüm parmaklarınız ise uyuştuğundan dolayı elinizi ve parmaklarınızı kullanmanız zor olabilir. Raynaud hastalığı sağlık için ciddi bir tehdit değildir fakat oluştuğu zaman hareketinizi engelleyebildiği için can sıkıcı olabilir ve uzun süreli tanı konulmamışsa beraberinde ciltte yaralara ve kangrene neden olabilir. Raynaud olgusundan etkilenebilir vücudun diğer kısımları kulaklar, burun, meme ve dudaklardır.

Bilgicik: İlk tanımlayan Fransız doktor Dr. Maurice Raynaud’dan adını almıştır.

Bilgicik: Amerika Birleşik Devletleri nüfusunun %5’inde raynaud hastalığı olduğu bildirilmiştir.

Raynaud Fenomeni Nedenleri

Raynaud sendromunun nedeni tam olarak bilinmemektedir fakat el ve ayak kan damarlarının soğuğa ve strese aşırı tepki gösterdiği bilinmektedir. Raynaud fenomeni primer ve sekonder olmak üzere iki ana türü vardır.

Birincil Raynaud: En yaygın olanıdır ve genellikle 15-25 yaş arasındaki genç bireyleri etkiler.

• Birincilde genellikle kadınlar etkilenir
• Soğuk yerlerde yaşayan insanlar (raynaud ataklarını tetikleyebilir)
• Aile öyküsü

İkincil Raynaud: En sık skleroderma (sistemik skleroz), sjögren sendromu ve lupus gibi bağ dokusu hastalıkları olan kişilerde görülür. 35 ila 40 yaşından sonra başlar.

• İkincil raynaud genellikle 30 yaş üstü kişilerde gelişir
• Ellerde veya ayaklarda yaralanmalar
• Plastik sektöründe kullanılan vinil klorür gibi bazı kimyasallara maruz kalma
• Migren, kanser, alerji veya tansiyon ilaçları gibi bazı ilaçlar
• Sigara kullanmak
• Soğuk bir iklimde yaşamak

Diğer olası nedenler şunlardır:

• El – bilek kanalı hastalığı (karpal tünel sendromu)
• Kan damarı hastalıkları
• Bazı ilaçlar (yüksek tansiyon, migren ve kanser tedavisi için kullanılan)
• Bazı reçetesiz soğuk algınlığı ilaçları
• Bağ dokusu hastalıkları
• Arter hastalıkları
• Tekrarlayan eylemler ve titreşimler (yazma ve piyano çalma gibi uzun süreli aynı hareketleri yapmak)
• Yaralanmalar (bilek kırığı gibi)
• Yüksek tansiyon, migren, dikkat eksikliği ve bazı soğuk algınlığı ilaçları

Raynaud Sendromu Belirtileri

Raynaud belirtileri kan damarı spazmları sıklığı, süresi ve şiddetine bağlıdır. Raynaud hastalığı belirtileri şunlardır:

Soğuğa aşırı duyarlılık: Soğuk yada sterese bağlı olarak ağrı ve uyuşma oluşur.

Ten rengi değişir: Parmaklar, ayak veya bazen kulaklar, dudaklar ve burunda kan akışı nedeniyle renk değişiklikleri görülür. Raynaud atakları sırasında cildinizin etkilenen alanları genellikle ilk beyaza ardından mavi ve en son olarak kırmızıya dönüşebilir. Renk değişiklikleri sırası herkes için aynı değildir ve genelde herkes her üç renk ile karşılaşır.

Zonklama ve karıncalanma: Kan akışında değişiklik olduğu için etkilenen bölgelerde karıncalanma, zonklama ve şişlikler görülebilir.

Cilt ülserleri ve kangren: Uzun bir süre tanısı konulmamış hastaların parmak uçlarında yaralar oluşabilir. Nadir durumlarda dokulara uzun süreli olarak oksijen gitmemesi sonucu kangren oluşabilir.

Raynaud Fenomeni Tanısı

Raynaud hastalığını teşhis etmek zor değildir ancak hastalığın birincil veya ikincil olduğunu anlamak bazen zordur. Doktorunuz bu konuda çeşitli yöntemler uygulayacaktır.

• Tam bir tıbbi öykü
• Fiziksel muayene
• Kan tahlilleri
• Mikroskop ile tırnak dokusunun incelenmesi
• Stimülasyon testi

Raynaud Sendromu Tedavisi

Tedavinin amacı atakları ve şidettini azaltmak, doku hasarını ve kaybını önlemektir. Birincil raynaud doku hasarına yol açmaz ve  genelikle ilaç tedavisi önerilir. İkincil raynaud ise yara ve doku ölümlerine yol açabilir. Bu olgular ağrılı ve tedavisi zor olabilir. Deri ülserleri ve ciddi doku hasarına neden olabilen ağır vakalarda cerrahi işlem gerçekleştirilebilir.

Raynaud Hastalığı İçin Nasıl Önlem Alabiliriz?

• Ellerinizi ve ayaklarınızı sıcak tutun
• Ilık suyla ellerinizi ve ayaklarınızı ısıtın
• Klimadan kaçının
• Donmuş veya soğuk gıdalara dokunmadan önce eldiven takın
• Soğuk havalarda dışarı çıktığınızda sıkı giyinin
• Sigara içmeyin
• Hastalığı kötüleştirecek ilaçlardan kaçının
• Stresten uzak durmaya çalışın
• Düzenli olarak egzersiz yapın

Raynaud Atakları Sırasında Ne Yapılır?

• Sıcak bir ortama geçin
• Parmaklarınızı ve ayaklarınızı hareket ettirin
• Ellerinizi koltuk altınıza alarak ısınmasını sağlayın
• El ve ayaklarınıza sıcak su ile ısıtın
• Masaj yaparak kan dolaşımının sağlanmasını sağlayın