Şizofren Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Şizofren Nedir? Belirtileri Nelerdir? Şizofreni (Schizophrenic) dünyada yüz kişiden birini etkileyen oldukça sık görülen bir akıl hastalığıdır. Hastalık hayatın her kesiminden kişileri etkiler; kadın ve erkekte eşit olmak üzere genellikle 15 ve 30 yaşları arasındaki gençleri yakalar. Hayal, halüsinasyon ve farklı sesler duyma olarak tanımlanır.

Şizofren Neden Olur?

Şizofreninin nedenleri henüz tam olarak bilinmemektedir. Ancak birinci derecede akrabalardan birinde veya ikisinde şizofreni olması halinde, hastalığa yatkınlığın arttığı düşünülmektedir. Ancak, yakın bir akrabasında şizofreni görülenlerin büyük bir kısmında hastalık ortaya çıkmamaktadır.

Şizofreninin Risk faktörleri

• Genetik yatkınlık
• Doğum öncesi ve sonrası stres faktörleri (doğum travması, enfeksiyonlar vs)
• Çocukluk çağında sosyal ve ailesel ortamda stres
• Çocukluk çağında sosyal izolasyon
• Erişkinlikte uyuşturucu madde kullanımı

Şizofren Belirtileri Nelerdir?

Şizofreni, uzun bir süre bir şeylerin kötü gittiğini kimsenin fark edemeyeceği şekilde yavaş yavaş gelişebilir. Belirtilerin derece derece gelişmesi sonuçta akut dönem veya kriz hecmesinin başlamasına neden olabilir. Şizofreni birkaç hafta, hatta birkaç gün içinde davranışta ortaya çıkan ani değişikliklerle gelişebilir. Bu ani değişiklikler hızlı veya ani başlangıçlı şizofreni olarak adlandırılır. Ani başlangıç genellikle oldukça hızla akut hecmeye yol açar. Bazı insanlar hecmeler arasında göreceli olarak normal yaşamlarını sürdürür, diğerleri kendilerini nadiren bazı belirtilerden kurtulmuş olarak bulurlar.

Hastalığın yol açtığı belirtiler; ‘getirdiği’ (hezeyanlar, varsanımlar vs.) ve ‘götürdüğü’ (motivasyon kalmaması vs.) olarak iki bölümden oluşur. Şizofreninin ‘getirdiği’ belirtilere ‘pozitif’ belirtiler denir. Bunlar, sağlıklı insanlarda görülmeyen psikotik belirtilerdir ve kişinin gerçeklerden kopmasına neden olur. Bozulmuş veya karmaşık düşünceleri vardır.-Sarsılmaz yanlış inançlara sahiptirler; garip güçlerinin olduğuna, başkalarının düşüncelerini okuyabildiğine inanma vs. Bu tip düşünceler kişilerin korkuyla içine kapanmalarına veya ajite, agresif olmalarına neden olabilir.?-Sanrılara (halüsinasyonlar) sahiptirler;  hayali sesler duyarlar, başkalarının görmediklerini görürler, başkalarının almadıkları kokular alırlar.-Konuşmada farklılıklar sergileyebilirler; anlamlı olmayan konuşmalar yapabilirler. Bu belirtiler zaman zaman ortaya çıkıp kaybolabilir. Negatif belirtiler ise normal duygu ve davranışların bozulması şeklinde kendini gösterir; günlük aktivitelerden zevk alamamak, az konuşmak, isteksizlik, ilgisizliğe bağlı olarak donukluk, yüz ifadesinin olmaması ya da eleştirilere aşırı tepki, aşırı hassaslık, kaygı, kızgınlık, şüphe, alınganlık hissedebilirler. Kendi dünyasına kapanarak, başkalarından kaçınabilirler.-Sağlıklarını, kişisel temizliklerini umursamayabilirler.

Şizofren Erken Dönem Belirtileri

Çoğu aile, yavaş başlangıçlı şizofreni ile karşılaştıklarında, akrabalarında sadece bunalımlı bir dönem değil, daha ciddi bir durum olduğunu fark ederler. Davranışlar alkol, ilaçlar veya ergenlik sorunları gibi şeylerle açıklanamaz.

Aşağıda en sık görülen erken belirtilerden bazıları vardır:

• Uyuyamama; gündüz/ gece düzeninin tersine çevrilmesi
• Sosyal geri çekilme, toplumdan tecrit olma (İzolasyon), korku ve şüphe
• Derse girmeme/ işe gitmeme, dışarı çıkmaktan kaçınma
• Yoğunlaşamama, dalıp gitme, belirsizlik
• Alkol veya madde kötüye kullanımı, tekrarlayıcı eylemler, yeme alışkanlıklarında gelip geçici değişiklikler
• Kişisel temizlikte bozulma, alışılagelmişin dışında giyinme
• Sık sık yer değiştirme, seyahat veya amaçsız uzun yürüyüşler
• Uyaranlara olağandışı duyarlılık (Ses, ışık), kolayca sinirlenebilme
• Manevi veya dini konularla aşırı zihinsel meşguliyet
• Garip davranış
• Anlamı olmayan konuşma
• Çok soyut, görünüşte derin fakat mantıksız veya tutarsız bir düşünceyle aşırı zihinsel meşguliyet.

Kişide herhangi bir mantıklı açıklama olmaksızın bu davranışlardan bir kaçı bulunursa, tıbbi tedavi için başvurmalıdır.

Şizofren Tedavi Edilebilir Mi?

Antipsikotik ilaçlar ile yapılan tedaviler, ajitasyon, halüsinasyon gibi şikayetlerin birkaç gün içinde azalmasına yardım eder, fakat tamamen iyileştirmez. Tedavisini düzenli olarak gören şizofreni hastaları, yaklaşık altı hafta içinde önemli ilerleme kaydeder.