Abdominal Aort Anevrizması Nedenleri, Belirtileri, Tedavisi

Abdominal aort anevrizması, ana atar damarın karın kısmında görülen genişlemedir. Abdominal aort anevrizması (aort patlaması) hayatı tehdit eden kanamaya neden olabilir bu yüzden anevrizmalar ciddi bir sağlık problemi olarak kabul edilir. Aort bir bahçe hortumu kalınlığında (2-3 cm) iken anevrizma sonucu 5-6 cm ye kadar büyüyebilir. Anevrizma genişledikçe patlama riski de artmaktadır ve acilen müdahale edilmediği takdirde vücudun ana kan tedarikçisi olduğu için ölümle sonuçlanan kanamalara neden olur. AAA patlaması sonucu iç kanaması başlayan hastaların ancak %50’si canlı olarak hastaneye yetiştirilebilmektedir. Son 30 yıl içinde, abdominal aort anevrizması oluşumu (AAA) üç kat artmıştır.

Bilgicik: Amerika Birleşik Devletleri’nde ölüm sebebi olarak 17. sırada yer almakta ve her yıl 15.000’den fazla ölüme sebep olmaktadır. Ayrıca her yıl ABD’de 200.000 kişiye AAA tanısı konur.

Aort Nedir?

Kalpten çıkan, vücudun en büyük damarı, kalpten çıktıktan sonraki kavisli bölümüne arcus aorta, göğüs kafesi içersinde seyreden kısmına torasik aorta ve karın içersinde seyreden bölümüne de abdominal aorta denir.

AortVücuda oksijenlendirilmiş kanı taşıyan en büyük atardamardır. Kalpten çıktıktan sonra önce kalbi besleyen koroner atardamara, oradan da beyine ve kola giden damarlara doğru yol alır. Ardından bir kavis çizerek vücudun aşağısına doğru inmeye başlar. Kasıklarda çatallaşır. Belli bölümleri vardır.

1. Çıkan Aort (Kalpten çıktıktan sonraki bölüm)
2. Transvers Aort (Beyin damarlarının çıktığı bölüm)
3. İnen Aort (Sırttan başlayıp aşağıya kadar inen bölüm)
4. Torasik Aort (Göğüs boşluğundaki bölüm)
5. Abdominal Aort (Karının içindeki bölüm)

Abdominal Aort Anevrizması Nedenleri Nelerdir?

Çoğu aort anevrizması karın bölgesinde gelişir ve kesin nedeni tam olarak bilinmemektedir. Fakat bazı faktörler aorttaki bu sorunun ortaya çıkmasında rol oynayabilir. Bunlar:

Sigara kullanımı: Sigara içmek aorta zarar verebilir ve zararlı maddeler içerdiğinden aorta duvarlarını zayıflatabilir. Araştırmalara göre sigara içen birinde sigara içmemiş birine göre aort anevrizması oluşma riski 7 kat daha yüksektir.

Damar sertliği (Ateroskleroz): Aterosklerozda damar duvarlarında aterom veya plak dediğimiz normal olmayan yapılar gelişir. Bu yapılar büyük ve orta boy arterlerin intima tabakasında görülür ve kan akışında tıkanmalara neden olur. Tıkanan bu alanlarda kan akışında anormallik başladığı için buralarda genişleme başlar ve bu durum anevrizma riskini artırabilir. Vücudumuzda en sık abdominal aorta, koroner arter, alt torasik aorta, aortik arterler ve willis poligonunda (beyin damarları) görülür.

Yüksek tansiyon: Ateroskleroz ile birlikte yüksek kan basıncı (hipertansiyon) aort duvarında baskı yapabilir buda aort anevrizması riskini artırabilir.

Damar hastalıkları: Kan damarlarında oluşan iltihaplanmalar anevrizmaya neden olabilir.

Travma: Trafik kazası gibi çarpmalar sonucu abdominal aort anevrizması gelişebilir.

Genetik: Marfan sendromu, ehlers-danlos sendromu gibi aileden gelen kalıtsal hastlıklar anevrizma oluşmasında etkili olabilir.

Enfeksiyonlar: Endokardit (iç kalp zarı enfeksiyonu) ve frengi gibi oluşan enfeksiyonlar anevrizmaya neden olabilir.

AAA Risk Faktörleri

• Yaş: 65 yaş ve üstü insanlarda daha sık ortaya çıkar.
• Erkek olmak: Kadınlara göre erkeklerde daha sık gelişir.
• Beyaz olmak: Beyaz tenli insanlarda abdominal aort anevrizması gelişme riski daha yüksektir.
• Diğer anevrizmalar: Başka bir bölümde oluşan anevrizmalar abdominal aort anevrizması gelişme riski daha yüksek olabilir.
• Şeker ve obezite hastası olmak.
• KOAH: Kronik obstrüktif akciğer hastalığı olanlar risk altında olabilir.

Abdominal Aort Anevrizması Belirtileri

Genel olarak şu belirtiler görülebilir:

• Karın ve sırt ağrısı (kasık, kalça ve bacaklara yayılabilir)
• Bayılmalar görülebilir
• Nemli deri
• Baş dönmesi
• Mide bulantısı ve kusma
• Göbek bölgesinde titreşimler
• Göbek bölgesinde gözle görülebilen şişlikler
• Hızlı kalp atışları
• Şok

AAA hastalığının genelikle hiçbir belirtisi bulunmaz bu yüzden “sesiz katil” diye tanımlanabilir. Uzun yıllar boyu yavaş yavaş gelişir. Yıllar boyunca yavaşça büyürler ve patlayana kadar herhangi bir şikayete yol açmazlar. Bazen muayene sırasında hastanın karnında nabız veren bir kitle fark edilebilir. Eğer şikayete yol açarlarsa, bu şikayetler sırtta veya karnın kenarlarında derin batıcı tarzda ağrı, karında saatler veya günler boyunca süren sabit yanıcı ağrı, ayaklarda soğuma veya uyuşma şeklindedir. AAA patlarsa, şikayetler karnın alt kısmında veya sırtta ani ve şiddetli ağrı, bulantı ve kusma, ciltte terleme, baş dönmesi ve ayağa kalkınca artmış kalp hızı şeklinde olur. Patlamış bir AAA nedeniyle oluşan iç kanama, hastada şoka yol açabilir.

Torasik aort anevrizmaları, büyüyene veya patlayana kadar şikayete yol açmayabilir. Ortaya çıkan şikayetler; çenede, boyunda, sırtta veya göğüste ağrı veya öksürük, ses kısıklığı veya nefes almada zorluk şeklindedir.

Periferik anevrizmalarda ortaya çıkan şikayetler, boyunda, kolda veya bacakta hissedilen nabız veren kitle, kol veya bacak ağrısı, egzersiz krampı şeklindedir.

AAA Tanısı

Hastanın şikayetlerine göre yapılan değerlendirme ve muayene sonrasında ultrasonografi ile kısa süre içerisinde tanı konabilir. Anevrizmanın kritik boyutlara ulaşmadığı durumlarda ultrasonografi takip amacıyla da kullanılabilir. Çapı 4 cm den küçük olan anevrizmalar, 6 ayda bir ultrason takibi ile kontrol edilebilir. Ancak anevrizmanın kesin ölçümleri ve lokalizasyonu için bilgisayarlı tomografik anjiyografi (BTA) özellikle rüptür şüphesi olanlarda acil tedaviyi yönlendirmesi açısından önemli ve gereklidir.

Abdominal Aort Anevrizması Tedavisi

Özellikle küçük olan ve ağrıya neden olmayan anevrizmalar dikkatli gözlem ile tedavi eilebilirler. Diğerleri büyümeyi engellemek ve komplikasyonları engellemek için tedavi edilmelidirler. Tedavi amaçları anevrizmanın büyümesini, diğer vücut yapılarına zarar vermesini, patlamasını engellemek ve hastanın normal günlük aktivitelerine devam etmesini sağlamaktır.

İlaçla tedavi ve cerrahi, anevrizmaların iki tedavi şeklidir. İlaçlar cerrahiden önce veya cerrahinin yerine kullanılabilir. İlaçlar kan basıncını azaltmak, kan damarlarını rahatlatmak ve patlama riskini azaltmak için kullanılırlar. Eğer anevrizma büyükse ve patlama riski varsa cerrahi önerilir. Eğer anevrizmalarda diseksiyon gibi bir konplikasyon gelişmişse acil cerrahi gerekir.

AAA Ameliyatı Nasıl Yapılır?

Anevrizmalar iki yöntemle tedavi edilebilir:

Açık cerrahi yöntem: Açık cerrahi için doktorlar karın kısmınızı açarak aortanızın balonlaşmış kısmını “greft” adı verilen bir tür yama ile değiştirirler. Anormal damar insan yapımı bir malzemeden yapılmış bu greft ile tamir edilir.

Endovasküler stent greft: Aortu endovasküler stent grefti ile tamir etmek için doktor uyluğunuzda bir atardamarı açar (kasık bölgesinde) ve içerisine katlanmış grefti yerleştirir. Daha sonra bu grefti damarın balonlaştığı yere kadar çıkarak katını açar. Bu tip greft yerine dikilmeyip kan tüp içerisinden akar.

Nasıl Korunabiliriz?

• Uyuşturucu madde ve sigara kullanmayın.
• Sağlıklı beslenmeye dikkat edin.
• Bol meyve ve sebze tüketin.
• Doymuş yağ, tans yağ ve tuzdan kaçının.
• Kan basıncını ve kolesterolü kontrol altında tutun (doktorunuza bu konuda danışın).
• Düzenli egzersiz yapın.
• Stresten uzak durun.