Crohn Hastalığı Nedir? Belirtileri ve Tedavisi

Crohn hastalığı (iltihabi bağırsak hastalığı) bir çeşit iltihaplı bağırsak hastalığıdır. Crohn hastalığı gastrointestinal (GI) kanalda, çoğunlukla ince bağırsağın sonunda (ileum) ve kalın bağırsağın başında (kolon) enflamasyona yol açan kronik bir bozukluktur.

Crohn hastalığı olan kişiler yaşamları boyunca sürekli bir alevlenme ve gerileme döngüsü içinde rahatsızlık çekebilirler. Hastalığın olduğu bağırsak kısmında kalınlaşma ve ülserler görülmekte ve kalınlaşmaya bağlı olarak bağırsak boşluğunda daralma meydana gelmektedir. Hastalığın etkilediği sindirim sistemi kısmı birkaç santimetre uzunluğunda olabileceği gibi bir metreyi aşan uzunlukta da olabilir. Hastalık bağırsak duvarını tam kat olarak tutar ve tutulan bölgeler arasında devamlılık göstermez. Hastalık en çok ‘ileum’ denilen ince bağırsakların son kısmını tutmaktadır.

Bazen hastalığın bulguları olur bazen de olmaz. İnflamatuar bağırsak hastalıkları olarak bilinen 2 önemli hastalıktan birisidir (diğeri Ülseratif kolit). Hastalık bağsaklarda kızarıklık, şişme ve yaralar gelişmesiyle seyreder. Bu yaralar bağırsak duvarı içinde oyuklar yapabilir. Ülserler ve skar dokusu (nebde dokusu) bağırsak pasajının tıkanmasına sebep olabilirler.

 Bilgicik:  Crohn hastalığı genellikle 15 ila 35 yaş arasındaki genç bireyleri etkiler. Sadece Avrupa’da yaklaşık yarım milyon kişide bu hastalık görülmektedir. Hastalık kalıtsal olma eğilimi gösterir. Crohn hastası bireylerin yüzde 20-25’inin Crohn hastalığı veya ülseratif koliti olan kişilerle yakın akrabalığı bulunmaktadır.

Crohn Hastalığı Nasıl Oluşur?

Crohn hastalığının sebebi bilinmemektedir. Bazı besin maddelerine, bazı mikroplara karşı gelişen korucu maddelerin bağırsaklarda tahribat yaptığı ileri sürülmektedir.

Hastalıkla ilişkili bazı genetik ve çevresel faktörler bulunmaktadır; fakat bu faktörleri rolü belirli değildir. Bununla birlikte, hastalığın vücudun immün sisteminin bağırsaklarda bulunan bakterilere karşı bir yanıtı olduğu düşünülmektedir. Birçok bilim adamı dış kaynaklı bir ajanın (bakteri veya virüs) immün sistemle etkileşiminin bağırsak duvarında bir atağı tetikleyerek kronik enflamasyona ve nihayetinde ülserasyona ve bağırsak hasarına neden olduğuna inanmaktadır.

Crohn Hastalığı Etkileri Nelerdir?

Crohn hastalığında sindirim sistemi haricinde gözler, cilt, ağız ve eklemlerle ilişkili şikayetler olabilir. Bu şikayetlerin bir kısmı hastalığın şiddeti ile ilişkili iken bir kısmı ise hastalığın şiddetinden bağımsız olarak ortaya çıkabilir. Gözle ilgili başlıca problemler gözün dış tabakasının (episklerit) veya göz merceğini kaplayan tabakanın (iritis) iltihaplanmasıdır. Başta diz altında olmak üzere ciltte ‘Eritema Nodosum’ olarak isimlendirilen ağrılı kırmızı şişlikler görülebilir. Eklemlerde ağrılı şişmeler Crohn hastalığının aktif dönemlerine eşlik edebilir.

Crohn Hastalığı Kansere Yol Açar Mı?

Hem ince bağırsak hem de kalın bağırsak tutulumlarında kanser gelişme riski olabilir. İnce bağırsak tutulumu ile seyreden Crohn hastalığında normale göre kanser gelişme olasılığı 100 kat fazladır. Kanser daha çok ileumda ve kronik seyirli hastalığın olduğu bölgede oluşur.

Crohn Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

• Karın ağrısı
• İshal (Kimi zaman kanlı olabilir)
• İştahsızlık, kilo kaybı
• Halsizlik yorgunluk
• İştahsızlık ve kilo kaybı
• Kansızlık, solukluk
• Zaman zaman ateş, üşüme titreme
• Bazı hastalarda Bulantı, kusma ve şişkinlik hatta bağırsak tıkanmaları ve kabızlık
• Kimi hastalarda ağızda yaralar, gözde kızarıklık ve yanma
• Eklemlerde ağrı, ciltte döküntüler ve karaciğer fonksiyon testlerinde bozukluklar
• Hastaların bir kısmında bağırsaklar ile diğer organlar, cilt veya makat arasında kanalların açılması (fistüller) ve buralardan akıntların gelmesi ve makatta şişlikler ve yaraların olması
• Dönem dönem bağırsaklarda tıkanmalarla birlikte karın ağrısı ve kabızlık atakları

Crohn Hastalığı sinsi başlayan ve ataklarla seyreden kronik seyirli bir hastalıktır. Belirtiler hastalığın tutulum alanlarına göre farklılıklar gösterir. Kronik ve sıklıkla geceleri olan ishal, karın ağrısı, şişkinlik, kilo kaybı, bulantı ve ateş sıklıkla görülen belirtilerdir. Bağırsakta ciddi derecede daralma varlığında şişkinlik, ağrı, kusma ve kabızlık görülebilir. Kalın bağırsağın tutulduğu hastalarda dışkı ile kan gelmesi de görülebilir. Crohn hastalığı atakları esnasında yorgunluk, halsizlik ve ateş gibi sistemik belirtiler görülebilir. Diğer önemli bulgular ise makat çevresinde görülen çatlak, iltihaplı akıntı yapan fistüller ve apselerdir.

Hastalığın Tanısı Nasıl Konur?

• Kan testleri
• Üst ince bağırsağı incelemek için baryumlu grafiler veya “enteroklisis” tetkikleri
• Kalın bağırsağın baryumlu grafileri
  Sizden genellikle ve kesinlikle rektosigmoidoskopi ve kolonoskopi istenecektir. Bu işlemler sırasında doktorunuz makattan, ucunda ışık kaynağı olan, bükülebilen kameralı bir tüpü bağırsağın bir kısmına ya da tamamına uygulayacak ve işlem sırasında laboratuarda değerlendirmesi için bağırsak iç duvarından biyopsiler (örnekler) alacaktır.

Hastalığın tanısı, hastalığın öyküsü, fizik muayene, labarotuar bulguları ve ince ve kalın bağırsakların görüntüleme yöntemleri yardımı ile konululabilir. Dışkı ve kanın laboratuarda değerlendirilmesi önemlidir.Kalın bağırsaklar ve ince barsağın son bölümü kolonoskopi adı verilen optik ve fleksibil bir aletle ayrıntılı olarak görüntülenebilir. Mide- bağırsak kanalı biopsi alınmasına duyarlı olmadığı için hasta hiç bir şey hissetmeden hasta bölgelerden parça alınabilir. Alınan parçaların patolojik açıdan mikroskop ile değerlendirilmesi hastalığın tanınmasını sağlar. Ayrıca ince barsağın radyolojik tetkiki, karın bölgesinin bilgisayarlı tomografisi ve manyetik reznonansı da (MR) tanıya yardımcı olan tetkiklerdir. Hastalığın bütün bulguları aynı anda görülmeyebilir. Bazen gizli kansızlığa bağlı sadece halsizlik ve yorgunluk yakınmaları yada eklemlerde şişmeler ile başlayabilir. Bazı hastalarda hastalığın ilk başlangıcı apendisit semptomlarına benzer ve tanı apendisit düşünülerek yapılan cerrahi sırasında konulur.

Crohn Hastalığı Tedavisi

Henüz Crohn hastalığını tamamen ortadan kaldıracak kesin bir tedavisi olmadığı için hafif vakalarda sadece bulgulara yönelik tedaviler verilecektir. Tedavinin amaçları;

• Ağrıyı geçirmek
• Bağırsağın normal çalışmasını sağlamak
• Hastalığı ağırlaştırabilecek problemlerden uzak durmak

İshaliniz varsa, bağırsağı yumuşatıcı özelliği olan besinlerden uzak durmalısınız (çiğ sebze ve meyveler, konsantre meyve suları gibi). Birkaç saat kadar katı gıdalar yemeyerek bağırsağı dinlendirmek yardımcı olacaktır. Bu sırada yemek yerine sadece saydam sıvılar içmelisiniz. İshal birkaç sat içinde düzelince sık ve az öğünler şeklinde katı yemeklere başlamalısınız.

Fazla miktarda kafein içeren (kahve, çay, çikolata, neskafe vs) stümülanlardan uzak durmalısınız. Eğer süt ürünleri şikayetlerinizi arttırıyorsa bunlardan kaçının.

Diyette lifi arttırmak mı azaltmak mı gerektiğini doktorunuza danışın.
Eğer karın ağrıları yada kramplar varsa karın üzerine sıcak pansumanı (sıcak su torbası gibi) iyi gelebilir.

Crohn Hastalığında Ameliyat Yapılır Mı?

İlaçlar yetersiz kaldığında veya apse, bağırsak tıkanıklığı, bağırsak delinmesi, kanser ya da kanser öncüsü lezyonlar geliştiğinde ameliyata başvurulmalıdır. Crohn hastalığı tedavisinde hastalıklı bağırsağın çıkarılması kalıcı bir çözüm getirmemektedir. Daha sonra başka bağırsak bölgelerinde hastalık olmasını engellenmez. Bu nedenle cerrahi tedavide mümkün olduğu kadar bağırsak korunmaya çalışılmalıdır. Cerrahinin mutlak gerekli olduğu durumlarda ise bundan kaçınmak sorunların artmasına neden olabilir. Bu nedenle cerrahi gereksinimi ortaya çıktığında bu durum gastroenterolog ve Crohn hastalığı konusunda deneyimli bir cerrah tarafından birlikte değerlendirilerek karar verilmelidir.

Makat çevresindeki apse, fistül gibi rahatsızlıklarda, bu bölgeye yönelik lokal bazı girişimler yapılabilir.

Hastalıktan Nasıl Korunabiliriz?

• Kanama, ağrı ve ishal durumlarında ne yapmanız gerektiğini doktorunuza sorun
• Doktorunuzun yazdığı ilaçları sonuna kadar uygulayın
• Doktorunuzun önerilerine göre dengeli, sağlıklı bir diyet uygulayın
• Haftada en az 3 kere 20 dakikalık egzersiz uygulayın
• Stresi azaltmak için rahatlama teknikleri uygulayın
• Stres için psikologa gidin