Omuz Distosisi (Doğumda Omuz Takılması) Nedenleri, Tedavisi

Omuz distosisi (doğumda omuz takılması), bebeğin doğum esnasında annenin leğen kemiği arkasında sıkışması durumudur. Omuz distosisi (omuz takılması), yaklaşık olarak her 150 – 200 doğumda 1 (yüzde 0,3-1) oluşur ve perinatal ve neonatal mortalite oranı %20, yaşayan bebeklerde brakiyal felç gelişme riski de %30’dur. Bu komplikasyon makrozomik (iri) be­beklerde özellikle 4 kg’dan daha ağır olanlarda daha sık görülmektedir. Omuz takılması yaşayan tüm bebeklerin en az yarısı dört kilogram ağırlığındadır. Omuz distosisi birincil sezaryen doğumun yaygın nedenlerinden biridir

Doğum esnasında omuz takılması geliştiğinde bebekte kalıcı hasarlar oluşmaması için çok hızlı hareket edil­meli ve doğum ebeler tarafından yapılıyorsa derhal doğum doktoruna haber verilmelidir. Bu arada doğumu gerçekleştirenler anneye abartılmış litotomi pozisyonu ver­dirilir. Bu pozisyonda bacaklar karına doğru dizlerden iyice kıvrılır. Büyük bir epizyotomi açılır ve bir asistan ta­rafından pubis üstünden bastırılır. Bu çabalarla beraber çocuğun başının standart bir şekilde çekilmesi sorunu çözebilir. Bunlara karşın omuzlar doğmazsa çocuğun bir klavikülasını kırmak gerekebilir. Bu, hayat kur­tarıcı bir manevra olup bisakromiyal çapın azal­tılmasını sağlar. Bu amaçla başparmakla ön klaviküla pubik ramusa doğru bastırılır. Neonatal dönemde kemik iyileşmesi hızlı olduğu için kalıcı bir sakatlığa rastlanma olasılığı düşüktür.

» Bilgicik: Distosi tanımı Yunanca “dystokia” kelimesinden türetilmiştir. “Tokos” doğum “dys” ise zor anlamına gelmektedir.

Omuz Distosisi İçin Risk Faktörleri Nelerdir?

Bazı kadınların omuz distosisi ile bebek doğurma riskleri daha fazla olabilir. Bunlar aşağıdaki koşulları içerir:

• Diyabet (şeker hastalığı) ve debelik diyabeti (gestasyonel diyabet)
• Geçmişte büyük doğum ağırlığı veya iri bebek (makrozomi) doğumunun gerçekleşmesi
• Daha önce operatif vajinal doğum yapmak
• Birden fazla bebek ile hamile olmak
• Şişman (obez) olmak ta bu sıkışmaya sebep olabilir
• Anormal pelvik anatomi
• Günaşımı (Gün geçmesi)
• Kısa boylu olmak

Ancak birçok kadın şimdiye kadar herhangi bir risk faktörüne sahip olmadan da omuz distosisiyle karşılaşabilir. Bebeği doğum kanalından çıkarmak için doktorlar tarafından bazı manevralar yapılabilir fakat bu manevraların hemen hemen hepsi omuz distosisi komplikasyonları açısından risk taşımaktadır. Neyse ki bu komplikasyonlar nadir olarak görülür.

Doğumda Omuz Takılması Nedenleri Nelerdir?

Bebeğin doğum esnasında sıkışmasının yaygın nedenleri fetüsün büyük olması, kadının obez ve şeker hastası olması ve bebeğin iri olmasıdır.

Doğumda Omuz Takılması Belirtileri Nelerdir?

Bebeğin kafası çıktıktan sonra doğumun durması ile anlaşılır. Bu durum kaplumbağa şekli veya bazen kaplumbağa sendromu olarak da adlandırılır. Kafa çıktıktan sonra bebeğin omuzları hâlâ annenin pelvik bölgesinden çıkmamışsa fark edilir. Doktorlar bebeği tamamen dışarıya çekmeye çalışırken brakiyal pleksus felci, kemik kırılmaları vee yüz yaralanmalarına neden olabilir.

Omuz Takılmasında Tanı

Omuz distosisi subjektif klinik bir tanıdır. Teslimat sırasında oluşana kadar omuz distosisi teşhis edilemez. Bazen kilo ve fetüsün büyüklüğü ve annenin pelvis yapısını belirlemek suretiyle tahmin edilebilir. Bu bilgiler vajinal doğumun anne ve bebek için güvenli olup olmadığını belirlemek için yardımcı olabilir.

Omuz Distosisi Komplikasyonları Nelerdir?

Omuz distosisi hem anne hemde bebek için riskler oluşturabilir. Çoğu anne omuz distosisi ile bebek doğurduğunda uzun vadeli komplikasyonlarla karşılaşmaz. Ancak komplikasyonlar nadir olsada oluşması mümkündür ve kalıcı hasarlar da oluşturabilir. Bunlar aşağıdaki sonuçları içerir:

• Doğum sonrasında annede aşırı kanama (kadınların %11’inde görülür)
• Bebeğin omuzlarınde, kollarında veya ellerde yaralanma
• Beyine az oksijen gitmesi nedeniyle beyin hasarları görülebilir
• Serviks, rektum, rahim veya vajinada annenin dokularında yırtılma
• Köprücük kemiği kırığı (clavicle kırığı)
• Humerus (kol kemiği) kırıkları
• Bebekte kafa içi kanama
• Rektovajinal fistül
• Erb (brakiyal pleksus) felci
• Klumpke felci
• Serebral palsi
• Uterus rüptürü
• Fetal ölüm

Omuz distosisi kaynaklanan yaralanmaların çoğunluğu uzun vadeli komplikasyonlara sebep olmadan 6 ila 12 ay içinde iyileşir fakat şiddetli vakalar kalıcı sakatlık ve ölüm riski taşımaktadır. Doğumunuzda bebeğiniz omuz distosisi ile doğarsa birdahaki gebeliğinizde de aynı riskin tekrar etmesi daha muhtemeldir. Bu yüzden doğum yapmadan önce durumu doktorunuzla konuşun.

Erb (brakiyal pleksus) Felci Nedir?

Brakial pleksus felci veya yaralanmaları, yeni doğan bebklerde ve çocuklarda görülen, hayat boyu süren çok uzun süre takip ve rehabilitasyon gerektiren bir sakatlanmadır. Brakial pleksus yaralanmaları bir sinir zedelenmesidir. Bu yaralanmaların çoğu doğum sırasında omuz ve boyunda ki sıkışmalardan kaynaklanmaktadır. Özellikle iri doğan bebeklerde daha sık görülür. Uzamış doğum, 4kg üzerinde doğum ağırlığı, omuz gelişi, annede yapısal darlık, makat geliş, annenin 20 yaşından küçük olması, annenin diabetik olması ve evde doğum yapılması gibi nedenler bu yaralanmalarda çok büyük risk faktörleridir.

Erb-Duchenne tipi, bu yaralanmaların en çok görülen tipidir ve kola aşağı yönde uygulanan traksiyonla C5-C6 sinirlerinin zedelenmesi ile oluşur. Omuz çevresinde ki kaslarda felç yada kısmi felç görülür. Kol gövdenin yanında gevşek olarak durur; deltoid, supraspinatus, biceps, coracobrachialis ve brachioradialis paralizisi görülür. Omuzun addüktör ve iç rotatorlerinin tek taraflı tutulumu ile kontrakür gelişir. Birçok olguda geçiçi paralizi, kalıcı kontraktür görülür.

Omuz Distosisi (Doğumda Omuz Takılması) Tedavisi

Doktorların ve ebelerin bu olay karşısında standart bir yaklaşımı bulunmaktadır buna tıpta “HELPERR” denilmektedir. Doğum esnasında bu durum ile karşılaşınca doktor olabildiğince hızlı bir şekilde aşırı aşağı çekiş, nazik aşağı çekiş, McRoberts manevrası, suprapubik basınç, 360 derece çevirerek çekme (iç rotasyon), arka kol teslimi, omuz gevşetme, zavanelli manevrası, schramm manevra, hofmeyr cluver manevrası ve holman manevrası gibi yöntemlere başvurabilir. Bu yöntemleri mutlaka uzman bir doktor gerçekleştirmelidir. Bu manevralarda yapılan yanlışlar bebeğin ölümüyle sonuçlanabilir.

Birçok durumda bebek brakiyal pleksus sinirleri ve vücudun diğer kısımlarına zarar verilmeden başarıyla teslim edilir. Bu nedenle tedaviler genellikle oluşabilecek sonuçlara yönelik yapılmaktadır.