Sistit Nedir? Nedenleri, Belirtileri, Tedavisi

Sistit (cystitis), idrar kesesi (mesane) enfeksiyonudur. Sistit, genellikle steril (mikropsuz) idrar yolları ve mesanenin bakteriler tarafından enfekte olmasıyla ortaya çıkar. Oldukça yaygın bir alt idrar yolu enfeksiyonudur. Bakteri ipliğe benzer yapısı ile mesanenin astarına sabitlenir ve bu alanda tahrişe ve iltihaplanmaya neden olur. İdrar yolu enfeksiyonlarında bakteriler mesaneye veya üretraya girdiklerinde burada çoğalmaya başlarlar.

Sistitin oluşumu her zaman bir enfeksiyon kaynaklı olmayabilir. Daha az sıklıkla sistit bazı ilaçlar, radyasyon tedavisi, kadınsı hijyen spreyleri, sperm öldürücü jöleler veya kateterin uzun süreli kullanımı gibi potansiyel tahriş edicilere karşı bir reaksiyon olarak da ortaya çıkabilir. Sistit ayrıca başka bir hastalığın bir komplikasyonu olarak da görülebilir. Çoğu sistit vakası akuttur veya aniden ortaya çıkar. Her iki cinsiyeti ve her yaşta insanı etkileyebilir. Kadınlarda erkeklere göre daha sık görülür bunun sebebi kadınların üretra boyunun daha kısa olmasıdır. Bir mesane enfeksiyonu ağrılı ve rahatsız edici olabilir ayrıca enfeksiyon böbreklerinize yayılırsa ciddi bir sağlık problemi haline gelebilir.

Tüm üriner sistem enfeksiyonlarının yaklaşık % 80’ine Escherichia coli (E. coli) bakterisi neden olur. Bu bakteri sağlıklı bağırsak florasının bir parçasını oluşturur. Bununla birlikte öldürücü tipler üretran yoluyla mesaneye bulaşabilir ve idrar yolu enfeksiyonlarına neden olabilir. İdrar yolu enfeksiyonları özellikle üriner kateter kullanan hastalarda hastane kaynaklı enfeksiyonların büyük kısmını oluşturur.

» Bilgicik: Kadınların yaklaşık yarısında hayatlarında en az bir defa idrar kesesi iltihabı görülür. Yaklaşık 100 gebe kadının 4’ünde idrar kesesi iltihabı gelişir.

Sistitin Türleri

Sistit akut veya geçişli olabilir. Akut sistit aniden ortaya çıkan bir sistit vakasıdır. İnterstisyel sistit ise mesane dokusunun çok katmanını etkileyen kronik veya uzun süreli bir sistit vakasıdır. Akut ve interstisyel sistitin çeşitli olmasının nedenleri vardır ve bu nedenler türü belirler. Aşağıdakiler sistitin çeşitleridir:

Bakteriyel sistit: Bakteri sistiti üretra veya mesane içine bakteriler girdiğinde ve bir enfeksiyona neden olduğunda oluşur. Vücudunuzda normal olarak büyüyen bakterilerin dengesiz hale gelmesi de buna neden olabilir. Enfeksiyon mesanede sistit veya iltihaba neden olur. Bir mesane enfeksiyonunun tedavisi önemlidir. Enfeksiyon böbreklerinize yayılırsa ciddi bir sağlık sorunu haline gelebilir.

İlaca bağlı sistit: Bazı ilaçlar mesanenizin iltihaplanmasına neden olabilir. İlaçlar vücudunuzdan geçer ve sonunda üriner sisteminizden çıkar. Bazı ilaçlar vücudunuzdan çıktıklarında mesaneyi tahriş edebilir. Bunlara örnek olarak kemoterapi ilaçları, siklofosfamid ve ifosfamid gösterilebilir

Radyasyon sistiti: Radyoterapi kanser hücrelerini öldürmek ve tümörleri küçültmek için kullanılır ancak sağlıklı hücrelere ve dokulara da zarar verebilir. Pelvik bölgedeki radyasyon tedavisi mesanenin iltihaplanmasına neden olabilir.

Yabancı cisim sistiti: İdrarın mesaneden salınmasını kolaylaştırmak için kullanılan bir kateterin devam eden kullanımı idrar yolunda bakteri enfeksiyonu ve dokulara zarar verme riskini artırabilir. Hem bakteriler hem de hasar gören dokular iltihaba neden olabilir.

Kimyasal sistit: Bazı hijyen ürünleri mesaneyi tahriş edebilir. Sistit oluşturabilecek ürünler şunlardır: Sperm öldürücü jöleler, hijyen spreyleri, spermisit ile diyafram kullanımı.

Diğer durumlar: Sistit bazen diyabet, böbrek taşları, büyümüş prostat veya omurilik yaralanmaları gibi diğer sağlık problemlerinin bir komplikasyonu olarak da ortaya çıkabilir.

Risk Faktörleri

Kadınlarda daha kısa üretra nedeniyle daha sık görülür. Fakat hem kadınlar hem erkekler bu durum için risk altındadır.

Kadınlar İçin Risk Faktörleri:

• Cinsel yönden aktif olan kadınlar
• Rahatsız edici kişisel hijyen ürünlerinin kullanımı
• Diyafram ve spermisitin birlikte kullanımı
• Regl döneminin belirli aşamalarında
• Menopoz döneminde
• Hamilelik esnasında

Erkek ve Kadınlar İçin Ortak Risk Faktörleri:

• Mevcut veya yakın zamanda gerçekleşen idrar yolu enfeksiyonu
• Radyasyon tedavisi veya kemoterapi
• Kateter kullanımı
• Diyabet (şeker hastalığı)
• Böbrek taşı
• İnsan bağışıklık yetmezlik virüsü (HIV)
• Omurga yaralanmaları
• İdrar akışına yapılan müdahaleler

Çocuklarda Sistit

Bir çocuğun sistiti mutlaka araştırılmalıdır çünkü üriner reflü (vezikoüreterik reflü olarak da bilinir) gibi daha ciddi bir durumu işaret ediyor olabilir. Bu durum idrarın böbreklere doğru geri akmasına izin veren mesane kapakçığı problemidir ve tedavisi zor bir hastalıktır.

Sistit Nedenleri Nelerdir?

• İdrar yolu enfeksiyonu (İYE)
• Bazı ilaçların kullanımı
• Radyasyona maruz kalma
• Kateterin devamlı kullanımı
• Rahatsız edici hijyen ürünleri

İdrar yolu enfeksiyonları tipik olarak vücudun dışındaki bakter idrar yoluna girdiklerinde çoğalmaya başlarlar. Çoğu sistit vakası bir çeşit Escherichia coli (E. coli) bakterisinden kaynaklanır.

Bakteriyel mesane enfeksiyonları kadınlarda cinsel ilişki sonucu ortaya çıkabilir. Ancak cinsel olarak aktif olmayan kızlar ve kadınlar bile alt üriner sistem enfeksiyonlarına duyarlıdır çünkü kadın genital alanı genellikle sistit oluşturabilecek bakterileri barındırmaktadır.

Sistitin Belirtileri Nelerdir?

• Sık idrara çıkma isteği
• Güçlü kokulu idrar ve idrarda kan izleri
• Cinsel ilişki sırasında ağrı
• Basınç ve mesane dolgunluğu hissi
• Karın ve sırt ağrısı
• Ateş (nadir)

Böbreklerinize bir mesane enfeksiyonu yayılırsa ciddi bir sağlık sorunu haline gelebilir. Yukarıda listelenen belirtilere ek olarak bir böbrek enfeksiyonu semptomları şunları içerir:

• Mide bulantısı
• Kusma
• Sırt ağrısı
• Titreme

Nasıl Teşhis Edilir?

Sistit teşhisi için birkaç farklı yol izlenir. Doktorunuz sistitinizin nedenini belirlemek için bir idrar örneğini isteyebilir ve idrar yolunda enfeksiyon olup olmadığını kontrol eder. Doktorunuz belirtilerinizin nedenini belirlemek için sistoskopi veya görüntüleme testleri de uygulayabilir.

Sistoskopi: Sistoskopide doktor ışıklı ve ince bir kamera ile mesaneyi denetler. Doktorlar gerekirse mesane dokusu biyopsisini toplamak için sistoskop kullanabilirler. Biyopsi daha ileri test için kullanılan küçük bir doku örneği alınarak yapılır.

Görüntüleme Testleri: Görüntüleme testleri genellikle gerekli değildir ancak teşhise yardımcı olabilirler. Bir röntgen veya ultrason çekimi yapısal bir sorun veya tümör gibi diğer nedenlerin ortaya çıkmasına yardımcı olur.

Sistit Tedavisi Nasıl Yapılır?

İlaçlar: Olguların büyük çoğunluğu birkaç gün içinde kendiliğinden geçer. Fakat 4 günden fazla süren herhangi bir şikayetiniz varsa mutlaka bir doktora görünmelisiniz. Bazı doktorlar hastaya bağlı olarak 7-10 gün veya daha kısa olarak 3 günlük antibiyotik kullanımı önerir. Nitrofurantoin, trimetoprim-sulfametoksazol, amoksisilin, sefalosporinler, siprofloksasin ve levofloksasin genel olarak yaygın bir şekilde kullanılır. Çoğu hasta tedavinin ilk günü antibiyotiklerin yararlı etkilerini yaşayacaktır. Antibiyotik kullandıktan sonra semptomlar düzelmezse hasta tekrar doktora gitmelidir.

Ameliyat: Cerrahi işlem sistiti tedavi edebilir ancak doktorun ilk tercihi olmayabilir. Ameliyat genelde Kronik durumlar ve bazı yapısal bir sorunları onarmak için yapılır.

Yaşlı insanlar, şeker hastaları ve zayıflamış bağışıklık sistemi olan kişiler diğer komplikasyonların yanı sıra enfeksiyonun böbrekte yayılma riski daha yüksektir. Bu yüzden bu guruptaki insanların tedavileri en erken sürede başlamalıdır.

Evde Bakım: Karın ya da sırtınıza ısıtma yastıkları uygulayarak veya ibuprofen ve asetaminofen gibi ağrı kesiciler rahatsızlığı hafifletmeye yardımcı olabilir.

Sistiti Önlemek İçin Neler Yapılabilir?

Birçok sistit vakası önlenebilir değildir ancak aşağıdaki önlemler oluşmasını önlemeye yardımcı olabilir:

• İdrar yaparken mesaneyi tamamen boşaltın
• İdrarınız gelirse hemen boşaltın, ertelemeyin
• Sıkı iç çamaşırı ve sıkı pantolon giymekten kaçının
• Pamuklu iç çamaşırı kullanmay özen gösterin
• Üriner sisteminizi temizlemek için her gün bol sıvı tüketin
• Tuvalete gittikten sonra üretra anüs arasını önden arkaya doğru silin
• Cinsel ilişki öncesi cinsel organlarınızı yıkayın
• Cinsel ilişki sonrası mutlaka idrara çıkın
• Cinsel organlarınızın çevresinde parfümlü sabunlar veya herhangi bir deodorant kullanmayın
• Pamukçuk ve trikomoniaz gibi vajinal enfeksiyonları hemen tedavi edilmeli
• Kafeinli içeceklerden kaçının çünkü bunlar mesanenizi tahriş edebilir