Katarakt Nedir? Belirtileri ve Tedavisi

Katarakt, göz içindeki merceğin saydamlığını yitirmesidir. Katarakt, tedavisi yapılabilir bir hastalıktır ve tedavisi cerrahi müdahale ile mümkün olmaktadır. Ancak, katarakt hastaları zamanında tedavi edilmezlerse tamamen görme kaybına uğramaktadırlar.

 Bilgi:  Katarakt, dünya coğrafyasında özellikle ekvator kuşağı ve sahra altı Afrika ülkelerinde en yaygın hastalık türüdür. Bölgelerde zararlı güneş ışınlarının dik açılarla gelmesi, çöl iklimi, göz kuruluğu, yetersiz beslenme ve sağlıksız ortam gibi nedenlerle her yıl en az 600 bin kişi genç yaşta katarakt hastalığına yakalanarak görme yetisini tamamen veya kısmen kaybetmektedir. WHO (Dünya Sağlık Örgütü) 2019 yılı raporlarına göre şu an, dünyada Katarakt hastalığından dolayı görme yetisinin tamamını kaybetmiş hasta sayısı 39 milyon kişidir.

Katarakt Neden Oluşur?

• Katarakt genellikle yaşa bağlı oluşur
• Katarakt yeni doğan bebeklerde, çeşitli metabolizma hastalıklarıyla beraber görülebilir
• Göze gelen darbeler sonucu oluşabilir
• Diyabet hastalarında oluşabilir
• Göz içi iltihapları sonrasında oluşabilir
• Uzun süreli kortizon kullanımı sonrasında oluşabilir

Genellikle yaşlanmanın etkisiyle katarakt oluşumuna rastlanır.

Yaşlanan insanlarda kırışıklıklar ve saçtaki beyazlamalar gibi kataraktla da karşılaşılır. Bunun dışındaki nedenleri ise travmalardan sonra, aşırı X ışını ya da güneş ışığına maruz kalınması, sigara kullanımı, genetik faktörler, gözdeki yaralar, doğuştan gelen hastalıklardır.

Kataraktın en önemli nedeni yaşlılıktır. Yaşlılık dışında, travma, diğer bazı göz cerrahileri sonrası, bazı ilaçlar ve diabet katarakta yol açtığı gibi uveit, göz tansiyonu gibi göz hastalıklarında da ikincil olarak gelişebilir. C vitamini eksikliği ve ultraviole ışınlarına maruz kalmak gibi etkenlerde katarakt gelişimini hızlandırır.

Bebeklik ve çocukluk çağında da katarakt görülebilir. Doğumsal kataraktlarda en önemli etken annenin hamilelikte geçirdiği kızamıkçık gibi enfeksiyonlardır.

Katarakt Belirtileri Nelerdir?

• Görmede yavaş yavaş azalma
• Işığa hassasiyet (göz kamaşması)
• Çift görme
• Okuma zorluğu
• Gece görüşünde bozulma
• Renklerde soluklaşma veya sararma
• Gözlük numaralarının sık değişmesi

Katarakt, ilaçla veya gözlükle tedavi edilebilen bir rahatsızlık değildir. Kataraktın ilerlemesini durdurabilecek etkili bir yöntem yoktur ve oluşmuş bir kataraktın tek tedavisi ameliyattır.

Modern tekniklerin gelişimi ile günümüzde katarakt operasyonları iğnesiz, narkozsuz, ağrısız yapılarak hasta aynı gün evine dönmektedir. Katarakt ameliyatında dikkat edilmesi gereken bazı önemli unsurlar vardır. Hekimin tecrübesi ve göz içine konulan merceğin kalitesi, ameliyatın başarısını doğrudan etkiler.

Kalitesiz merceklerle yapılan bir ameliyat sonrasında gözde enfeksiyon ve farklı komplikasyonlar gelişebilir. Bu durum kısa bir süre sonra hastanın ikinci kez katarakt olma riskini de beraberinde getirir. Bu da hasta için ayrı bir ameliyat riski ve mi külfet anlamına gelir.

Konjenital (Doğumsal) Katarakt Nedir?

Konjenital katarakt, doğumdan itibaren görülen lensin tek veya çift taraflı olarak saydamlığını kaybetmesi ve opaklaşmasıdır. Doğuştan olan kataraktlar, annenin gebelik sırasında geçirdiği enfeksiyonlara, kullanılan ilaçlara bağlı olarak ortaya çıkabildiği gibi hiçbir nedene bağlı olmadan da meydana gelebilmektedir.

Bir göz bebeğinin diğerinden farklı renkte (beyaz) olması veya gözde kayma (şaşılık) konjenital kataraktın belirtisi olabilir. Bebeklerde bu belirtiler görüldüğü zaman hiç zaman kaybetmeden göz uzmanına müracaat edilmelidir. Doğumsal katarakt, görmeyi engelliyor ve özellikle tek taraflı ise teşhis edilir edilmez ameliyat edilmelidir. Ameliyat zamanı konusunda göz uzmanı detaylı muayeneden sonra karar verir. Konjenital kataraktlı gözde en önemli sorun göz tembelliği (ambliyopi) dir. Göz tembelliğini yenebilmek için ameliyat, göz doktorunun önerisi doğrultusunda mümkün olan en erken zamanda yapılmalıdır.

Doğumsal katarakt tedavisi FAKO yöntemiyle yapılmakta ve yaşı uygunsa göz içine katlanabilir mercek yerleştirilmektedir. Doğumsal kataraktın tedavisinde en önemli bölüm ameliyattan sonra yapılacak olan göz tembelliği ile mücadele bölümüdür. Bu bölümde aile hekim işbirliği çok önemlidir. Eğer bu işbirliği yapılamazsa erken yapılan ameliyatın hiçbir faydası olmaz.

Doğumsal katarakt ameliyatı sonrası çocuk, yapılan ameliyatta mercek konulup konulmamasına bağlı olarak gözlük ve kontakt lens kullanabilir.

Tedavisi Nasıl Yapılır?

Kataraktın tek tedavi şekli cerrahi yöntemdir. İlaçla veya gözlükle tedavi edilebilen bir rahatsızlık değildir ve ilerlemesini durdurabilecek etkili bir yöntem yoktur. Katarakt cerrahisi yöntemi, lazerle yapılan, dikişsiz ameliyat olarak bilinen FAKO yöntemidir. Fako yöntemi ile saydamlığını yitirmiş göz içi merceği ultrason ile eritilir ve yerine katlanabilir göz içi lensi yerleştirilir. Katarakt ameliyatı esnasında özel bir sıvı olan Viscoelastik Jel kullanılır.Bu jel ile doğal merceğin gözün diğer tabakalarından zarar verilmeden ayrılması sağlanır. Her hastaya özel olmakla beraber tek kullanımlıktır. Katarakt ameliyatı, ameliyathane koşullarında ve özel ameliyat mikroskoplarıyla uygulanır. Çoğu zaman damla anestezisiyle, bıçaksız, ağrısız, dikişsiz yapılır ve hasta aynı gün evine dönmektedir. Bir gözün ameliyatı yaklaşık 10 dakika da tamamlanır.

Multifokal Göz İçi Lens Nedir?

Bu merceklerde çeşitli halkalar mevcuttur. Bu halkaların bir kısmı uzağı bir kısmı yakını görmeyi sağlar. Böylelikle görmemizi sağlayan gözdeki sarı noktanın üzerine hem uzak hem de yakın görüntüler net olarak düşerek, yakın ve uzak görüş net sağlanabilmektedir. Bu tedavi için hasta seçimi oldukça önemlidir. Hastanın ameliyat sonrası beklentisi, hasta için yakını mı uzağı mı görmek önemli, dikkat edilmesi gereken hususlardan biridir. Multifokal göz içi lensinin amacı katarakt ameliyatı olması gereken hastalarda aynı seansta hem kataraktı yok etmesi hem de uzak-yakın görme problemine çözüm bulmuş olmasıdır. Uygulanan ameliyat yöntemi standart Katarakt yöntemi ile aynıdır. Hastanın detaylı bir muayene sonucu, bu tip bir ameliyata uygunluk durumunun belirlenmesi başarılı bir operasyonun en önemli aşamasıdır. Hastanın mesleki durumu, yaşı, sosyal yaşantısı, okuma alışkanlığı ve günlük aktiviteleri hasta seçiminde önem taşımaktadır.