Pomza (Bims) Nedir? Nerelerde Bulunur?

Pomza (Bims) Nedir? Nerelerde Bulunur? Pomza (bims) İtalyanca’dan gelir ve değişik dillerde farklı adlandırılır. Türkçe’de ise süngertaşı, nasır taşı, hasır taşı, topuktaşı gibi adlarla bilinmektedir. Pomza volkanik bir kayaç türüdür. Volkanik bir cam yapısındadır. Yeryüzünde en yaygın olarak bulunan ve kullanılan türü asidik pomzadır. Bu tür beyaz, kirli renkte bulunur. Oluşum esnasında ani soğuma ve gazların bünyeyi ani olarak terketmesi sonucu oldukça gözenekli bir yapı kazanmıştır. Gözenekler birbirleri ile bağlantılı değildir. Yoğunluğu 0,5-1 gr/cm3 arasında değişmektedir. Pomzanın fazla gözenekliliğinden dolayı ısı ve ses geçirgenliği oldukça düşüktür. Kristal suyu ihtiva etmez. Dünya kabuğunun derinliklerinde, bazaltın kısmi erimesiyle oluşan magma cepleri bulunmaktadır. Çok yüksek basınçta bu magma sıvı ya da gaz olabilecek tüm maddeleri emer. Zaman içerisinde, bu magma cepleri üzerindeki basınç, yer hareketlerinin etkisiyle azalır. Yer hareketleri meydana geldiğinde, volkanik bir patlama başlar ve bu gazlar magmanın içinden püskürür.

Gazların serbest kalmasıyla magmanın yapışkanlığı çok hızlı şekilde artar ve katılaştırma ısısı yükselir. Böylece magma köpürür, parçalara ayrılır ve pomza taşı diye bildiğimiz maddeyi oluşturur. Bu madde kraterden havaya çok büyük bir gaz patlamasıya atılır ve çevreye dağılır. Ana Britannica Ansiklopedisi’nin pomza (bims) için açıklaması şöyledir: “Aşındırıcı olarak temizlikte ve cilalamada kullanılan, çok gözenekli , donmuş volkanik cam. Aynı zamanda yapı malzemesi olarak da kullanılmaktadır.” Pomza, çok ani soğumasından dolayı kristalize olmaya zaman bulamamış kaya türüdür. Katılaştığında içinde çözülen buhar aniden salınır ve püskürerek gözenekli yapıyı oluşturur. Bu şartlar oluştuğunda her tür lav, pomza haline gelebilir.

Tarihte Pomza

MÖ 1.yüzyılda Vitruvio’ya ait mimari özette pomza taşından bahsedilmektedir. Vitruvio, pomza yığınlarının sudan hafif olduğunu belirtir ve bu nedenle de yüzücü olarak tanımlar. Ayrıca suyu emmediğini ve hijyenik olduğunu da belirtir. Eski Romalılar zamanında pomza taşı çoğunlukla termal banyoların  ve tapınakların yapımında kullanılmıştır. Bu eserlerin bazıları halen görülebilir. Bu dönemlere ait en belirgin örnekler Roma Pantheonu ve İstanbul’daki Ayasofya Kilisesi’dir. Almanya‘da ise 1800’lü yıllarda Rhinenland bölgesinde kullanılmaya başlanmıştır. ABD’de ise pomza taşının yapı malzemesi olarak kullanılması 18. yüzyılın ortalarında California’da başlamıştır. Son 30 yıl içerisinde ise teknolojinin gelişmesi ve çevre bilincinin artması pomza taşının kullanımını yaygınlaştırmıştır.

Pomza Nerelerde Bulunur?

Dünyadaki toplam pomza rezervinin yüzde 45’lik bölümünün Türkiye’de bulunduğu tahmin ediliyor. Rezervler Türkiye’de İç Anadolu ve Doğu Anadolu bölgelerinde yoğunlaşmış durumda. Mevcut yataklar Orta Anadolu’da özellikle Ürgüp Avanos ve Kayseri’nin Talas-Tamarza-Develi bölgesinde yoğunlaşmış. Ayrıca Bitlis, Van, Ağrı, Kars, Ankara, Isparta ve Muğla illerinde de yoğun pomza yatakları bulunuyor.