Dudak Damak Yarığı Nedir? Nasıl Tedavi Edilir?

Dudak Damak Yarığı (DDY) Nedir? Nasıl Tedavi Edilir? Yarık dudak damak, embriyolojik dönemde çeşitli nedenlerden dolayı bebeğin yüz bölgesindeki yapıların birleşme kusuru nedeniyle ortaya çıkar. Halk arasında tavşan dudaklılık olarak bilinir. Toplumda her 1000 doğumdan birinde görülür.

Teşhis edilmezse bebek beslenmekte, büyüyünce de konuşmakta güçlük çeker. Tedavi, bebek 1 yaşına geldiğinde ameliyata, özel diş bakımına ve konuşma eğitimine dayanır.

Dudak ve damak gelişimi intrauterin hayatın 4 ile 12. haftaları arasında tamamlanır. Bu dönemde çeşitli etkenler (akraba evliliği, genetik, A vitamini eksikliği, annenin hamilelik sırasında radyasyona mağruz kalması, uyuşturucu kullanımı, kontrolsüz ilaç kullanımı, anne veya babanın sigara kullanması, alkol kullanımı vs.) dudak-damak yarığı oluşmasına sebep olabilir.

Oral yarık sıklığı yaklaşık 1/700 olarak bildirilmiştir. Siyah ırkta oran daha düşük, Amerikalı Yerliler, Japonlar ve Çinlilerde ise daha fazladır. Yarık dudak vakasının sıklığı 1/300, sadece yarık damak 1/ 1500 ve her iki vakanın bir arada bulunma sıklığı da 1/ 2500 olarak bildirilmiştir.

Her üç dakikada yarık damaklı bir çocuk doğmaktadır. Dudak damak yarığı olan bebekler süt emmek için gerekli vakumu oluşturamadıklarından meme emmekte büyük güçlükler çekmektedirler. Bu çocukların onda biri ilk yaşlarını dolduramadan ölmektedir. Sağ kalan çocuklar da yeme, konuşma, sosyalleşme ve hatta gülümseme güçlüğü çekmektedir.  Damak – Dudak yarıkları, beslenme bozukluğuna sebep olmasının yanı sıra çocuklar için ruhsal çöküntü sebebi. Dünyanın birçok ülkesinde bebekler, çocuklar ve gençler, dudaklarında veya damaklarındaki yarıkla fiziki ve psikolojik sıkıntı yaşıyor.

Dudak Damak Yarığı Çeşitleri

• Ön damak yarıkları
• Arka damak yarıkları
• Hem ön hem de arka damak yarıkları
• Tek taraflı yarık dudak
• İki taraflı yarık dudak
• Medyan yarık dudak

Bebekte sadece dudak yarığı, sadece damak yarığı ya da hem dudak, hem de damakta yarık olabilir. Bu yarıklar tek taraflı olabileceği gibi, çift taraflı da olabilir.

Ortodontistler dudak damak yarıklı bireylerin hayatlarında büyük ve hayati rol oynarlar. Ortodontistler, doğumu takip eden 1. gün ile 20’li yaşlara kadar geçen uzun bir yaşam aralığında, çeşitli dönemlerde hastanın tedavisinde aktif rol oynarlar.

Dudak Damak Yarığı Tedavisi

Bebek damağında bir yarık ile doğmuşsa, ilk müdahale edilmesi gereken konu beslenmedir. Doğumu takiben 1-2 gün içinde bebekler ortodonti kliniklerine sevk edilirler. Damağında yarık olan bebek anne memesini veya biberonu olması gerektiği gibi ememez. Emme fonksiyonunu, dolayısıyla beslenmeyi düzene sokabilmek için öncelikle “beslenme plakları” yapılması gerekebilir. Böylece bebeğin aldığı besini yutabilmesi ve dolayısıyla sağlıklı beslenebilmesi sağlanır. Ayrıca beslenme zorluğu çeken bebeklerde özel biberon ve biberon başlıklarının da kullanılması faydalı olacaktır.

Bu erken dönemde, beslenme plakları dışında farklı uygulamalar da mevcuttur. Bu uygulamalar ile bebeğin 4-6 aylık olduğunda geçireceği dudak kapatma ameliyatına kadar ağız içi ve burun dokularına şekil verilmesi ve böylelikle ameliyatın başarısının arttırılması da mümkündür. Bu alternatiflerin de ortodontistler ile görüşülmesi ve detaylı bilgi alınması yerinde olacaktır.

Hekimler ve ekoller arasında ufak değişiklikler olmasına rağmen, ortalama olarak 4-6 aylık bebeğin dudağı, 1-1,5 yaşındaki bebeğin damağı ameliyatla kapatılır. Bu ameliyatlara bağlı olarak üst çenenin bir miktar geride konumlanması, dar kalması ve üst çenedeki dişlerin düzgün sürememesi çok normaldir. Bu sorunların tedavisinde de yine ortodontistler devreye girecektir. Dudak-damak yarığına sahip olan çocuğunuzun 7-8 yaş civarında tekrar bir ortodontist muayenesine götürülmesi gerekmektedir. Ortodontist gerekli görürse hemen, gerek görmezse biraz daha ileri yaşlarda sizi tekrar tedaviye alacaktır. Üst çeneyi genişletecek, öne alacak, dişleri düzeltecek tedaviler uygulayacaktır.

Üst köpek dişleri genellikle yarık olan bölgede konumlanırlar. Bu sebeple köpek dişlerinin sürmesinde sorunlar yaşanabilir. Ortodontist ve cerrahlar bu dişlerin sürme dönemleri yaklaştığında yarık bölgesine kemik ilavesi yaparlar. Bu konuda da hekimlerinize danışmanız gerekmektedir.

Mevcut tüm dişleri yerine yerleşen ve düzgünce sıralanan dudak damak yarıklı bireylerde yapılan tüm tedavilere rağmen üst çeneleri geride konumlanabilmektedir. Bu çok sık rastlanan bir durumdur. Üst çenenin geride konumlanmasının sebebi; bebeklikte yapılan kapatma ameliyatlarına bağlı ameliyat izleridir. Özellikle dudaktaki ve damaktaki izler üst çenenin düzgün büyümesini engeller. Ama bu durumu da ortodontistiniz ve birlikte çalıştığı cerrahi ekibi başarıyla tedavi edecektir. Çocuğun gelişimi tamamlandığında, yani erişkin olduğunda üst çeneyi öne alacak bir ameliyat daha geçirmesi gerekebilecektir. Bu ameliyat ile dudak damak yarıklı bireyin ortodontisti ile yaşadığı macera finale yaklaşsa da aslında rutin kontroller ile daha uzun yıllar devam edecektir.

Üst çenesi ameliyatla öne alınan ve ortodontik tedavisinde sona yaklaşılan birey protetik diş tedavisi uzmanlarına yönlendirilecektir. Eksik diş mevcut ise, bu dişler sabit köprü protezler ile tedavi edilecektir.

Dudak Damak Yarığı Çocuklar Başka Problemlere Sebep Olur Mu?

Yarıklı çocukların çoğunda başka bir doğumsal defekt veya anomali saptanmaz. Hastaların çoğu zeka ve yetenek bakımından normaldir. Yarıklı çocuklarda orta kulakta sıvı koleksiyonu – seröz otitis media – riski fazladır. Tedavi edilmezse kulak infeksiyonlarına ve sonuçta işitme kaybına neden olabilir. Yarıklı çocukların çoğunda diş anormallikleri- eğri diş, eksik veya fazla diş görülebilir.