Serebral Palsi (Beyin Felci) Nedir? Nasıl Oluşur?

Serebral Palsi (Beyin Felci) doğum esnasında bebeğin oksijensiz kalması sebebiyle beyinde oluşan hasar durumudur. Serebral palsi hareket, denge ve postürü (duruşu) etkiler. Beyinde meydana gelen bu bozukluklar kalıcıdır, ancak ilerleyici değildir. Tedaviyle çoğu çocukta belirgin gelişim sağlanabilir. Serebral palsili çocuklarda tedavi gerektiren başka durumlar da olabilir. Bunların arasında entellektüel yetersizlik, öğrenme zorluğu, nöbetler, anormal duyu, görme, duyma ve konuşma sorunları sayılabilir. Serebral palsili çocuklarda adelelerde kontraktür denilen gerginlik ve sertlik durumu ortaya çıkar. Bu durumda fizik tedavi ve cerrahi müdahale ile gevşetme gerekebilir.

Serebral Palsi Nasıl Oluşur?

SP’ye neden olan beyin hasarı; hamilelik döneminde annenin geçirdiği hastalıklar veya kullandığı ilaçlar, anne baba arasındaki kan uyuşmazlığı, doğum esnasında bebeğin oksijensiz kalması, doğumdan sonra geçirilen beyin kanaması, sarılık veya başka hastalıklara bağlı olarak ortaya çıkar. En önemli nedenler bebeğin erken doğması, kilosunun düşük olması ve doğum sonrası yüksek ateş görülmesidir.

Günümüzde Tıp teknolojisinin gelişmesine bağlı olarak erken doğan ve düşük kilolu bebeklerin yaşatılabilmesi sonucu SP’li çocuk sayısı giderek artmaktadır. SP’li çocuklarda görülen sorunlar beyin hasarının oluştuğu yere ve hasarın genişliğine bağlıdır.

Serebral Palsi Belirtileri

• 0-1 ay arasında amme bozukluğu, aşırı kusma, havale
• 1-2 ay arasında adelelerde anormal kasılmalar
• 2-3 ay arasında sırt üstü konulduğunda baş ve topuklar üzerinde yay gibi durma
• 3-4 ay arasında başını tutamama, devamlı şaşılık, baş parmağın avuç içinden çıkarılması ve elin çok sert bir yumruk olarak tutulması
• 4-8 ay arasında başı tutamama, dönme ve oturma eylemini yapamaması, tekme atarken iki bacağı birden itme, otururken bacakların birbirini çaprazlaması
• 8-10 ay arasında tutunarak ayağa kalkma becerisi olmaması, ismiyle çağırınca yanıt vermeme, ayağa kalkarken bacakları çaprazlama, ağızdan fazla miktarda salya akıtma
• 10-12 ay arasında bu dönem teşhisin en kolay olduğu devredir

Serebral Palsi Tipleri Nelerdir?

Spastik Serebral Palsi

En sık görülen tiptir. Spastisite kasların tutuk ve gergin olması demektir. Kaslar, beynin hasarlı bölgesinden uygunsuz emirler aldıkları için olması gerekenden daha serttir. Sağlıklı bir bireyin hareketi esnasında bir grup kas kasılırken, bu grubun aksi yönde hareket eden diğer kaslar gevşer ve bu sayede hareketin yapılması mümkün olur. Serebral palside ise her iki grup aynı anda kasılarak hareketin gerçekleşmesini olanaksızlaştırır.

Atetoid Serebral Palsi

Atetoid (veya atetoz) kontrol edilemeyen hareketleri tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Bu kontrol yetersizliği, özellikle harekete başlama anında çok daha belirgin olabilir. Çocuğun oyuncağını veya kaşığı kavramaya çalışmasıyla istek dışı hareketler artar. Bu tipte kaslar çok zayıftır ve taşıma esnasında çocuğun pelte gibi olduğu hissedilir.

Ataksik Serebral Palsi

En az görülen tiptir. Ataksik (veya ataksi) sıçrayıcı tarzda hareketleri tanımlar. Bu çocuklarda denge ile ilgili önemli sorunları vardır.

Karışık Tip

Pek çok çocuk, birden çok tipe ait bulgulara birlikte sahip olabilir. Bulgular bir çocuktan diğerine ciddi farklılıklar gösterir.

Serebral palsi tutulan vücut bölgesine göre farklı isimlerle tanımlanır;

Hemipleji (Hemiparezi): vücudun bir tarafındaki kol ve bacak etkilenmiştir.

Dipleji (Diparezi): Her iki bacak daha çok etkilenmiştir. Genellikle kol ve el fonksiyonlarında da az etkilenme söz konusudur.

Kuadripleji (Kuadriparezi- Tetraparezi): Her iki kol ve bacakla birlikte gövde de tutulmuştur. Yüzdeki, ağız çevresindeki ve yutkunma ile ilgili kaslarda da etkilenme olabilir.

Yaşanan Sorunlar Nelerdir?

• Hareket Güçlüğü
• Kaslarda Güçsüzlük
• Spastisite
• Zeki Gelimi Sorunları
• Nöbet
• Beslenme Bozukluğu
• Diş Çürükleri
• İşitme ve Konuşma Güçlüğü
• Görme Sorunları ve Şaşılık
• Tuvalet Eğitimi

Serebral Palsi Tedavi Yöntemleri

• İlaç Tedavisi
• Botulinum Toksin (Botoks) tedavisi
• İntratekal baklofen pompası tedavisi
• Cihazlama Tedavisi
• Ortopedik Operasyonlar; Ortopedi operasyonların amacı deformitenin önlenmesi, var olan deformitenin düzeltilmesi, Kas-İskelet Sisteminin fonksiyonunun korunması ve arttırılmasıdır. Tek bir seansta tüm alt ekstremite sorunlarının çözülmesi mümkün olmadığı için, çocuğun tekrar tekrar ameliyata alınması ve ameliyatlar sonrası uzun süre terapi uygulamaları nedeniyle tedavi süreci uzun yıllar sürebilir. Bu Durum “BİRTHDAY” sendromu olarak bilinir.

SEREBRAL PALSİ TEDAVİLERİNDE BAŞARI KRİTERLERİ?

Ortopedik operasyonlar sonunda 9 aya kadar baş kontrolünü yapabilen, 24 aya kadar oturabilen, 30 aya kadar emekliyen çocuklarda yürüme beklenir.